Avustralya merkezli Q-CTRL şirketi, ticari olarak kullanılabilir birinci kuantum navigasyon sisteminin gerçek dünya gösterimini muvaffakiyetle gerçekleştirdiğini duyurdu. Sistem, Global Konumlama Sistemi’ne (GPS) muhtaçlık duymadan çalışıyor, sinyalleri engellenemiyor ve şimdiden mevcut tüm sistemlere nazaran çok daha hassas olduğu kanıtlanmış durumda. Bu gelişme büyük kıymet taşıyor zira dünya genelinde uçaklar ve arabalar üzere birçok aracın pozisyonunun tespiti için kullanılan GPS, askeri çatışmalar ve siber taarruzlar üzere durumlarda engellenebiliyor yahut yanıltılabiliyor. Bu durum, hem ulusal güvenlik hem de otonom araçlar için giderek büyüyen bir sorun haline geliyor. Q-CTRL’nin basın açıklamasına nazaran, GPS sinyalinin bozulması günde yaklaşık 1.000 uçuşu etkiliyor.
Bu ölçekte bir kesintinin global iktisada günlük yaklaşık 1 milyar dolara mal olduğu varsayım ediliyor. Bu nedenle, bilhassa savunma ve otonom sistemler için GPS’e emniyetli bir yedek bulmak kritik ehemmiyet taşıyor.
Dünyanın manyetik alanını okuyan kuantum sensörler
Bu gayeyle Q-CTRL, GPS olmadan navigasyon için kuantum sensörleri kullanan “Ironstone Opal” isimli yeni bir sistem geliştirdi. Pasif olarak çalışan sistem, tespit edilebilecek yahut engellenebilecek sinyaller yaymıyor, bu nedenle GPS’ten çok daha yüksek güvenlik sunuyor. Ayrıyeten çok daha hassas olduğu belirtiliyor.
Uydulara bağımlı olmak yerine, Q-CTRL’nin sistemi dünyanın manyetik alanını okuyor. Bu manyetik alan, pozisyona nazaran yavaşça değişiklik gösteriyor ve bu da bir çeşit “manyetik parmak izi” ya da harita üzere kullanılabiliyor. Sistem, bu değişimleri ölçerek pozisyonunuzu tespit edebiliyor.
Bu da şirketin geliştirdiği, son derece hassas ve kararlı kuantum sensörleri sayesinde mümkün oluyor. Ayrıyeten sistem, titreşimler yahut elektromanyetik parazit üzere ögeleri filtreleyen özel yapay zeka tabanlı bir yazılımla birlikte çalışıyor. Sistem küçük ve kompakt yapıda olduğu için dronelara yahut araçlara çarçabuk monte edilebiliyor.
GPS’ten çok daha hassas
Q-CTRL, teknolojiyi test etmek için yerde ve havada kimi canlı testler yaptı. Beklendiği üzere sistemin GPS’ten büsbütün bağımsız çalışabileceğini buldular. Şirket ayrıyeten, kuantum konumlama sisteminin klâsik GPS yedekleme sistemlerinden (Ataletsel Navigasyon Sistemleri yahut INS gibi) 50 kat daha doğru olduğunu bildiriyor. Sistemin 1.000 metreden bir gayesi tam isabetle vurabilecek kadar hassas olduğu belirtiliyor.
Ekipman, parazitin çok daha bir uçağın içine monte edildiğinde bile, mevcut sistemlerden en az 11 kat daha yeterli performans gösterdi. Bu, kuantum teknolojisinin gerçek dünyada, ticari ya da askeri bir uygulamada birinci kere mevcut sistemlerden daha düzgün performans gösterdiği manasına geliyor. Bu muvaffakiyet, “kuantum avantajı” olarak isimlendiriliyor. Teknoloji, saklı, engellenemez ve yüksek hassasiyetli yapısıyla askeri uygulamalar için son derece alımlı olmasının yanında, ticari havacılık, otonom araçlar ve insansız hava araçların de çok kıymetli olabilir. Bunun yanında, GPS’in yeterli çalışmadığı okyanus altı yahut dağlık alanlar gibi yerlerde navigasyonu esaslı halde değiştirebilir.
