2 yaşına gelen bir çocuğun hâlâ söz öbekleri kuramamasının lisan gecikmesine işaret edebileceğini aktaran Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “Bilgi ve bağlantı marifetlerinin olağan gelişim sürecine uygun ilerlememesi, çocukların okul öncesi yahut okul çağındaki durumlarında öğrenme süreçlerini ve toplumsal alakalarını olumsuz tarafta tesirler. Terapi usullerine süratlice karar verilmesi, lisan bozukluğunun ileride oluşturabileceği yan tesirlerini azaltmada kıymetlidir.” dedi. Dijital ekranlarla uzun müddetli etkileşimin ise çocukların lisan gelişimini olumsuz etkilediğinin araştırmalarla kanıtlanmış olduğunun altını çizen Tahmincioğlu, bağlantı ihmali ve sonlu etkileşimlerin, gelişimsel lisan bozukluklarının en kıymetli nedenleri ortasında yer aldığını kaydetti.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, çocuklarda lisan ve konuşma gelişimi, bilhassa de erken çocukluk periyodunda ortaya çıkan lisan gecikmesi belirtileri ve nedenleri hakkında açıklamalarda bulundu
2 yaş, lisan gecikmesinin birinci belirtileri açısından önemli!
Bebeklerde birinci manalı sözcüklerin 12’inci ayda ortaya çıktığını aktaran Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “18’inci ayda çocuklarda söz dağarcığı hayli gelişir. 2 yaşında 50-60 sözcük hazinesine ek olarak sözcük öbeği kullanılmaya başlarlar. 2 buçuk yaşında da sözcük dağarcığı önemli manada gelişir. 3 yaşında çocuklar kendilerini cümleler ile tabir edebilirler. 4 yahut 5 yaşına geldiklerinde karmaşık olayları uzun cümleler ile tabir edebilirler.” dedi.
2 yaşına gelmiş, kendini sözcüklerle tabir edemeyen, kolay aksiyonlar kullanan ve sözcük öbeği kullanamayan çocuklarda lisan gecikmesinden şüphelenilmesi gerektiğini kaydeden Tahmincioğlu, “4 yahut 5 yaşına gelmiş çocukların gün içinde yaşadıkları olayları anlatabilmesi gerekir. Lisanın yalnızca sözcük hazinesi yahut cümleleri yoktur. Bunun dışında lisanın pragmatik ve semantik yapıları da vardır.” formunda konuştu.
Kısa ve kolay tabirler bir sorunun işareti olabilir!
Dilin pragmatik ve semantik yapılarında sorun olması halinde görülebilecek durumlara değinen Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, şunları söyledi:
“Yetersiz etkileşimler olabilir. Çocuklar sorulan sorulara cevap vermek yerine öteki karşılıklar verebilir. Kendi istedikleri bahislerde konuşarak ikili irtibatı kâfi ölçüde uygulayamayabilirler. Sohbeti başlatmakta yahut sürdürmekte zorluklar yaşayabilirler. Hudutlu sözcük dağarcığına ek olarak az sayıda söz daha çok somut alanlarda somut sözcüklerle kendilerini söz ettikleri gözlenebilir. Somut sözcükleri çok fazla kullanabilirler, kontakları karıştırabilirler ya da bağlaçları hiç kullanmazlar. Ekseriyetle kısa ve karmaşık olmayan tabirlerle kendilerini tabir ederler. 5N soruları baş karışıklığına yol açabilir ve bu soruları anlamakta da zahmet yaşayabilirler.”
Erken teşhis ileride görülebilecek yan tesirleri azaltmak için önemli!
Erken teşhisin duruma uygun müdahalelerin başlatılması açısından hayli değerli olduğunu vurgulayan Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “Bilgi ve irtibat maharetlerinin olağan gelişim sürecine uygun ilerlememesi, çocukların okul öncesi yahut okul çağındaki durumlarında öğrenme süreçlerini ve toplumsal alakalarını olumsuz tarafta tesirler. Terapi metotlarına süratlice karar verilmesi, lisan bozukluğunun ileride oluşturabileceği yan tesirlerini azaltmada değerlidir.” dedi.
Çocuklarda ve yetişkinlerde hem farklı hem misal özellikleri var!
Çocuklarda ve yetişkinlerde lisan ve konuşma bozukluklarının birbirlerinden farklı olduğunu lisana getiren Anuş Tahmincioğlu, “Dil bozuklukları denildiğinde çocuklarda gelişimsel bozukluklardan, yetişkinlerde ise edinilmiş bozukluklarından bahsetmekteyiz. Konuşma bozukluklarından bahsedecek olursak artikülasyon bozukluğu bir konuşma bozukluğudur. Konuşma sesi bozukluğudur. Yedi yaşındaki çocuk da ‘r’ sesini söyleyemeyebilir, 40 yaşındaki bir birey de söyleyemeyebilir.” açıklamasını yaptı.
Dil ve konuşma bozuklukları farklı sebeplerle görülebiliyor…
Dil ve konuşma bozuklukları tiplerine değinen Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Artikülasyon bozukluğu bireyin konuşma seslerini yanlışsız bir halde üretememesidir. O sesi hiç çıkaramaması ya da o ses yerine diğer bir ses kullanması durumudur. Altı yaşına gelen bir çocuk kimi sesleri çıkaramıyorsa okuma yazmada da problemler gözlenebilir. Çocuk okula başlamadan evvel lisan ve konuşma terapistine başvurulmalı. Afazi edinilmiş bir lisan bozukluğudur. Ekseriyetle inme ve baş travması sonucu ortaya çıkar. Beyinde lisan alanının zedelenmesi sonucunda gözlemlenir. Şahıstan bireye afazi tipleri değişiklik gösterebilir. Uygun rehabilitasyon süreci de takip edilirse afaziye sahip bireylerin lisan ve bağlantı maharetlerini uygunlaştırmak mümkündür.
Artikülasyon bozukluğu için öncelikle lisan konuşma terapistine başvurmak gerekir. Bu bireydeki bozukluk bir artikülasyon bozukluğu mu yoksa bir fonolojik bozukluk mu? Ona bakılması gerekir. Kaç seste ses yanılgısı olduğuna dair durum değişebilir. ‘R’ yerine ‘v’ yahut ‘y’ sesini çıkarmak ses bozulması olarak isimlendirilir. Bunun dışında ‘r’ sesini hiç söylememe durumu da görülebilir. Ses bozulmasında fonolojik meselelerde ses ekleme sorunu olabilir, birey hecelerin yahut seslerin yerlerini değiştirebilir. Lisanın ses sistemini manaya ve kullanma becerisindeki bozukluk fonolojik bozukluk olarak isimlendirilir. Konuşma seslerinin yanlışsız bir halde üretilmediği gözlenir. Semantik lisan bozukluğu ise, lisanın mana ve içerik istikametinden kullanımında zorluk yaşanması olarak tanımlanır. Semantik lisan bozukluğu olan çocuklar sözlerin manasını anlamak yahut sözler ortasında münasebetler kurmakta biraz zahmet yaşayabilir. Bu durum yetişkinlerde de görülebilir.”
İletişim ihmali lisan ve konuşma gelişiminde aksiliklere neden oluyor!
Günümüzde dijitalleşmenin hayatımızın bir modülü olduğunu tabir eden Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “Bir kafede ya da bir restoranda çocukların kendi ortalarında oyun oynamak ya da irtibat kurmak yerine sıklıkla ekranlarla irtibat kurduğunu gözlemliyoruz. Bu durum hislerini mutlaka olumsuz etkiliyor.” dedi.
Bu bahiste yapılan araştırmaları hatırlatan Tahmincioğlu kelamlarını şöyle tamamladı:
“Dijitalleşmenin 2 yaşından küçük çocuklarda lisan gecikmesine sebep olduğu yapılan araştırmalarla gözlemlenmiştir. Her gün iki saatten fazla televizyon, telefon, tablet kullanımı, lisan mahareti güzel olan akranlarına oranla çocuklarda lisan gecikmesinin artmasına sebep olur. O yüzden çocuklarla ne kadar çok oyun oynarsak yahut yaşıtları ile ne kadar bağlantıda kalırsa, gelişimsel lisan bozuklukları ihtimalini olabildiğince azaltmış oluruz. Bağlantı ihmali sonucunda lisan ve konuşma gelişiminde çok fazla olumsuzluk ortaya çıkabiliyor.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
