Genom çalışmaları ve gen düzenleme teknolojileri başta olmak üzere genetik biliminde yaşanan ihtilal niteliğindeki gelişmeler sayesinde hastalıkların moleküler temelleri ayrıntılı olarak tanımlanıyor, ferdî genetik profillere dayalı risk kıymetlendirme, erken teşhis ve aktif tedavi stratejileri geliştirilebiliyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. M. Burcu Irmak Yazıcıoğlu, günümüzde genetik biliminin tesirlerinin sadece laboratuvar ortamıyla hudutlu kalmayıp tıp, biyoteknoloji ve halk sıhhati üzere alanlarda devrimsel sonuçlar doğurduğunu söyledi. Irmak Yazıcıoğlu, DNA’nın yapısal ve fonksiyonel özelliklerinin derinlemesine incelenmesinin, evrimsel süreçlerin daha düzgün kavranmasının yanı sıra kalıtsal ve kompleks hastalıkların risk değerlendirmesi, erken tanısı ve tesirli tedavi stratejilerinin geliştirilmesinde kritik bir rol oynadığını vurguladı.
İstanbul Atlas Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. M. Burcu Irmak Yazıcıoğlu, DNA ile ilgili çalışmaların değerine değindi.
DNA, temel biyomoleküler yapı taşı
Irmak Yazıcıoğlu, DNA’nın (Deoksiribonükleik Asit), tüm canlı organizmalarda bulunan ve kalıtsal bilgiyi kuşaklar boyunca aktararak organizmaların fenotipik özellikleri ve hücresel işleyişinde belirleyici rol oynayan temel biyomoleküler yapı taşı olduğunu söyledi.
DNA’nın keşfinin bilim dünyası açısından kıymetini vurgulayan Prof. Dr. M. Burcu Irmak Yazıcıoğlu, “Yaşamın genetik şifresini kodlayan bu eşsiz bilgi deposu, 1953 yılında James Watson ile Francis Crick’in, Rosalind Franklin’in X-ışını kristalografisi datalarına dayalı olarak geliştirdikleri çift sarmal model ile üç boyutlu yapısının açıklığa kavuşmasıyla, genetik malzemenin tertibi, replikasyonu ve kalıtım düzeneklerinin anlaşılmasında çığır açan bir adım olarak bilim dünyasına sunulmuştur. Bu yapısal keşif, moleküler biyoloji ve genetik biliminin evriminde kritik bir dönüm noktası oluşturarak çağdaş araştırmaların tabanını hazırlamıştır” dedi.
İnsan Genom Projesi kıymetli bir adım…
2003 yılında tamamlanan İnsan Genom Projesi’yle devasa bilimsel ilerlemelerin elde edildiğini kaydeden Prof. Dr. M. Burcu Irmak Yazıcıoğlu, “İnsan genomunda yer alan yaklaşık 3 milyar baz çiftinin diziliminin ayrıntılı olarak haritalanması, genetik varyasyonların ve mutasyonların sistematik tespiti sayesinde, kalıtsal hastalıkların moleküler patogenezi hakkında derin ve bütüncül bir anlayışın geliştirilmesine imkan tanımıştır. Bu kapsamlı genomik teşebbüs, kişiselleştirilmiş tıp yaklaşımlarının temelini oluştururken, başta kanser, kistik fibrozis, SMA (Spinal Musküler Atrofi), orak hücre anemisi ve kalıtsal metabolik hastalıklar olmak üzere birçok hastalığın erken tanısı ve amaca yönelik tedavi stratejilerinin geliştirilmesinde çağdaş tıbbın dönüşüm sürecine katalizör vazifesi görmüştür” diye konuştu.
Genetik testler ve biyobelirteç araştırmalarla riskler belirlenebiliyor
Bilimsel gelişmelerle birlikte genetik çalışmalarda değerli bir yol kat edildiğini tabir eden Prof. Dr. M. Burcu Irmak Yazıcıoğlu, “Bu bilimsel atılımların akabinde, gelişmiş biyoinformatik usuller ve kapsamlı genetik tahliller sayesinde genomik bilgilerin klinik uygulamalara entegrasyonu kıymetli bir dönüşüm yaşamıştır. Klinik genetik testlerin ve biyobelirteç araştırmalarının artan kıymeti, hastalıkların moleküler temellerinin ayrıntılı olarak tanımlanmasını sağlayarak, kişisel genetik profillere dayalı risk kıymetlendirme, erken teşhis ve faal tedavi stratejilerinin geliştirilmesinde belirleyici rol oynamaktadır” diye konuştu.
Gen düzenleme teknolojileri umut vadediyor
Son yıllarda genetik biliminde dikkat çeken gelişmelerden biri olan CRISPR-Cas9 gen düzenleme teknolojisinin, DNA dizilerinde hassas değişiklikler yapılmasına imkan tanıyan güçlü bir araç olduğunu belirten Prof. Dr. M. Burcu Irmak Yazıcıoğlu, “CRISPR-Cas9 gen düzenleme teknolojisi, genomun istenilen bölgelerinde mutasyonların düzeltilmesi yahut makul genlerin devre dışı bırakılması üzere süreçleri mümkün kılarak, genetik hastalıkların tedavisinde umut verici yaklaşımlar sunmaktadır. Bilhassa SMA üzere ender hastalıkların tedavisinde gen düzenleme çalışmaları, kalıcı ve maksada yönelik tahliller geliştirilmesine imkan sağlamakta; bu teknolojinin sağladığı hassasiyet ve aktiflik, kalıtsal hastalıkların sadece tedavisi değil, gelecekte önlenebilir hale gelmesi tarafında de değerli bir adımdır” diye konuştu.
DNA çözümlemesi katkılar sağlamaya devam ediyor
Günümüzde genetik biliminin tesirlerinin sadece laboratuvar ortamıyla sonlu kalmayıp tıp, biyoteknoloji ve halk sıhhati üzere alanlarda devrimsel sonuçlar doğurduğunu söz eden Prof. Dr. M. Burcu Irmak Yazıcıoğlu, kelamlarını şöyle tamamladı: “DNA’nın yapısal ve fonksiyonel özelliklerinin derinlemesine incelenmesi, evrimsel süreçlerin daha âlâ kavranmasının yanı sıra kalıtsal ve kompleks hastalıkların risk değerlendirmesi, erken tanısı ve tesirli tedavi stratejilerinin geliştirilmesinde kritik bir rol oynamaktadır. DNA’nın çözümlenmesiyle elde edilen bilgi birikimi, canlı organizmaların biyolojik bütünlüğünün kavranmasında ve çağdaş tıbbın dönüşümünde ihtilal niteliğinde katkılar sağlamaya devam etmektedir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
