Antalya Diplomasi Forumu’nda düzenlenen “21. Yüzyılda Ayrımcılık ve Irkçılıkla Yüzleşmek” oturumunda, demokrasilerde derinleşen temsiliyet sorunu ve yapısal ırkçılık tartışmaya açıldı. İİT Temsilcisi Mehmet Paçacı, İslamofobinin sadece dini bir önyargı değil, global bir insan hakları sorunu olduğunu vurguladı. Paçacı, “Müslüman zıttı ırkçılık yalnızca Müslümanların değil, tüm insanlığın sorunudur” tabirlerini kullanırken, Leeds Üniversitesi’nden Prof. Dr. Salman Sayyid ise “Hiç kimse kendine ırkçıyım demiyor lakin pek çok kişi gururla ‘İslamofobikim’ diyebiliyor” dedi.
Antalya Diplomasi Forumu’nun son gününde gerçekleşen “21. Yüzyılda Ayrımcılık ve Irkçılıkla Yüzleşmek” başlıklı oturumda, günümüz toplumlarında giderek yapısallaşan ayrımcılık ve ırkçılık sorunu farklı perspektiflerden ele alındı. Avrupa’dan Güney Asya’ya, ABD’den Orta Doğu’ya uzanan bir çerçevede Müslüman zıttı nefret, yapısal eşitsizlik, temsiliyet sorunu ve söz özgürlüğüyle ırkçılık ortasındaki tansiyon masaya yatırıldı. AGİT, İİT ve Avrupa Kurulu temsilcilerinin yanı sıra akademisyenler de oturumda kapsamlı değerlendirmelerde bulundu.
“Müslümanların yarısı her gün ayrımcılığa ya da tacize uğruyor”
Cihan Dağdelen Akgün, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Müslümanlara Karşı Hoşgörüsüzlük ve Ayrımcılıkla Uğraş Özel Temsilcisi olarak yaptığı konuşmada, Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın raporlarına işaret etti. Akgün, “13 AB ülkesinde yapılan araştırmalara nazaran, Müslümanların yarısı her gün ayrımcılığa ya da tacize uğruyor. Bu durum sadece bireyleri değil, toplumu ve demokrasiyi aşındırıyor” dedi.
Müslüman zıttı nefretin semptomları değil, nedenleriyle yüzleşilmesi gerektiğini vurgulayan Akgün, “Bu nefret gerçek bir olgu. İsmi ne olursa olsun, bu bir ırkçılıktır. Ceza hukukunun konusu olmalı. Cezasızlık, telaffuzları legalleştiriyor ve ayrımcılığı derinleştiriyor” ikazında bulundu. Akademik dataların ırkçılığın demokratik kurumlara sızdığını gösterdiğini tabir eden Akgün, “Bu süreç gaye alınan toplulukların demokratik sürece iştirakini da engelliyor. Bu da sistemin meşruiyetini sorgulatıyor” dedi.
“İslamofobi bir güvenlik kisvesiyle tekrar üretildi”
İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT) İslamofobi ile Gayret Özel Temsilcisi Mehmet Paçacı, çağdaş ırkçılığın kültürel kimlik ya da güvenlik korkuları üzerinden yine inşa edildiğini söyledi. “Batı toplumlarında Müslümanlara yönelik önyargılar sadece dışlamaya değil, toplumlar ortası bölünmeye de neden oluyor” diyen Paçacı, bu nefretin sistematik ve global bir yapıya dönüştüğüne dikkat çekti.
Paçacı, sırf 2024 yılında ABD’de Müslüman zıttı önyargıya dair 9 bin şikayet alındığını, Avrupa’da ise bir yıl içinde hadiselerin %43 artarak 6 bini geçtiğini belirtti. Avustralya ve Uzak Doğu’da da son iki yılda hadiselerin ikiye katlandığını vurgulayan Paçacı, bilhassa bayanların çevrimiçi ve fizikî taarruzlarda orantısız halde amaç alındığını belirtti. “Bu sayılar sırf istatistik değil; inançları nedeniyle endişe içinde yaşayan insanların, ailelerin gerçek hikayeleridir” diyen Paçacı, İslamofobinin bir insan hakları sıkıntısı olduğunu, toplumsal barış ve çoğulculuğun da bu nefretin amacında olduğunu tabir etti.
“Demokrasi bir etiket değil, her gün yine kazanılır”
Avrupa Kurulu’nun Müslüman Zıttı Nefretle Gayret Koordinatörü Marion Lalisse, ayrımcılığın sırf bireyler ortasında değil, yapısal seviyede üretildiğini söyledi. “Demokrasiye sahip olmak, bir kere elde edilen bir etiket değildir. Her gün tekrar gayretle korunur” diyen Lalisse, Avrupa’nın pek çok yerinde Müslümanlara, Romanlara, siyahilere ve Asyalılara yönelik ayrımcılığın devam ettiğini vurguladı.
Lalisse, medya kuruluşlarının kimilerinin Müslümanları sırf terör ya da göç kapsamında sunarak toplumsal gerginlikleri artırdığını söyledi. Lalisse, şu tabirlere yer verdi: “Müslümanlar hakkında konuşmak değil, Müslümanları konuşmanın içine dahil etmek gerekiyor.”
Irkçılıkla gayrette yasal tedbirlerin yanında “çeşitlilik sözleşmeleri” ve “şehir ödülleri” üzere yumuşak araçların da tesirli olduğunu belirten Lalisse, AB içinde ırkçılıkla çaba eden ECCAR üzere mahallî tertiplerin desteklenmesinin kıymetini vurguladı.
“Hiç kimse ırkçıyım demiyor fakat ırkçılık sürüyor”
Leeds Üniversitesi’nden Prof. Dr. Salman Sayyid, İslamofobinin sadece Batı’ya has olmadığını ve giderek globalleşen siyasal bir strateji haline geldiğini söyledi. Sayyid, “Bugün kimse kendine ırkçıyım demiyor ancak pek çok kişi gururla ‘İslamofobikim’ diyebiliyor. Bu, liberalizmin en büyük çelişkilerinden biri” dedi.
İslamofobinin sadece Müslümanları değil, tüm vatandaş-devlet münasebetlerini dönüştüren bir düzenek haline geldiğini belirten Sayyid, “Fransız bilim insanlarının bile vize pürüzüne takıldığı bir tertipte, İslamofobi artık sırf bir reaksiyon değil, bir idare biçimi” tabirini kullandı.
“Temsilsizlik sırf sayı değil, ömür hakkı sorunu”
Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şener Aktürk ise temsil krizine dikkat çekti. Aktürk, Avrupa’da Müslüman nüfusun oranla parlamentolarda sadece üçte biri kadar temsil edildiğini ve başörtüsü takan, Camiide kampanya yürüten vekillerin sistematik biçimde dışlandığını söyledi. Aktürk, “Sadece seçilme değil, günlük dini ömrün kamusal alanda görünürlüğü de engelleniyor” dedi.
Aktürk, minare yasağından sünnet sınırlamalarına kadar birçok düzenlemenin bilhassa Müslüman ve Yahudi inançlarını maksat aldığını belirterek, “Bu yalnızca azınlıkları değil, çoğunlukları da etkileyen bir temsiliyet krizidir. Suriye örneğinde olduğu üzere, çoğunluğun temsilsizliği dahi yıkıcı sonuçlar doğurabiliyor” biçiminde konuştu.
Aktürk ayrıyeten, “yerli” ve “göçmen kökenli” üzere ayrımların tarihi fikrinden kopuk olduğunu belirterek, “Cezayir 1830’dan 1962’ye kadar Fransa’nın bir kesimiydi. Bu durumda o topraklardan gelen Müslümanlar nasıl hala ‘göçmen’ sayılabilir?” diye sordu. Avrupa’nın Yahudi ve Müslüman halklarla birlikte şekillendiğini vurgulayan Aktürk, kıtanın çok kültürlü tarihine sahip çıkılması gerektiğini söyledi. – ANTALYA
