Astronomlar, Dünya’dan yaklaşık 600 milyon ışık yılı uzaklıkta bir yıldızı yutan süper kütleli kara deliği gözlemledi. AT2024tvd olarak isimlendirilen bu olay, bir galaksi merkezinden uzakta gerçekleşen birinci “gelgitsel bozulma olayı (TDE)” olarak tanımlanıyor. Daha evvel bilinen TDE’lerin tamamı galaksi çekirdeklerinde tespit edilirken, bu keşif merkezden tam 2.600 ışık yılı ötede gerçekleşti. Bu da, kozmosta serbestçe dolaşan “gezgin” kara deliklerin varlığına yönelik direkt birinci ispat niteliği taşıyor. Süpernova kadar parlak
Olay birinci olarak Caltech’e bağlı Zwicky Transient Facility tarafından, süpernova gibisi bir parlama biçiminde tespit edildi. Fakat elde edilen tayf dataları, klasik bir süpernovadan farklı olarak hidrojen, helyum, karbon, azot ve silisyum üzere elementlere ilişkin geniş emisyon çizgileri barındırıyordu. İncelemeler ise, bu ışımaların bir yıldızın kara delik tarafından parçalanmasıyla oluştuğunu gösteriyor.
Spagettifikasyon ismi verilen bu süreçte, yıldız kara deliğin çekimiyle uzayarak parçalanıyor ve ortaya çıkan ağır ışıma, görünür ve morötesi dalga uzunluklarında gözlemlenebiliyor.
TDE’nin gerçekleştiği galaksinin merkezinde, 100 milyon Güneş kütlesine sahip bir muhteşem kütleli kara delik bulunmasına karşın, bu olayda yıldızı yutan kara deliğin kütlesi yaklaşık 1 milyon Güneş kütlesi civarında. İki kara deliğin birbirine yakınlığına karşın kütleçekimsel olarak bağlı olmadıkları düşünülüyor. Chandra X-ışını Gözlemevi, Hubble Uzay Teleskobu ve Very Large Array teleskopları, olayın galaksinin merkezinden kaymış olduğunu doğruladı. Ayrıyeten Hubble dataları, olayın gerçekleştiği bölgenin galaksinin geri kalanına nazaran daha mavi renkte ışık yaydığını da doğruladı.
Bilim insanları, birebir galakside iki dev kara deliğin bulunmasını geçmişte yaşanmış bir galaksi birleşmesinin işareti olarak pahalandırıyor. “Bu gezgin kara delik olağanda görünmezdi. Lakin binlerce yılda bir, bir yıldıza rastladığında devasa bir güç salımıyla varlığını belirli ediyor.”
Kısaca AT2024tvd, bu ender olaylardan birinin optik müşahedeyle direkt yakalanabildiği birinci örnek oldu. Araştırmacılar ise yeni kuşak teleskoplar devreye girdikçe, bu tıp kara deliklerin daha fazla örneğine ulaşılması bekleniyor.
