Astım, teneffüs yollarının etrafında gelişen iltihaplanma ve kasların gerilmesinden kaynaklanan kronik bir akciğer hastalığıdır. Çocukluk çağı astımında, polen maruziyeti, soğuk algınlığı, teneffüs yolu enfeksiyonları üzere tetikleyiciler ile akciğerler ve teneffüs yolları iltihaplanır. Astımda risk faktörleri ebeveynlerde astım hikayesinin yanı sıra besin alerjisi, atopik dermatit, sigara dumanına maruziyet olarak sıralanabilir. Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Alerjisi Bölümü’nden Prof. Dr. Ersoy Civelek, “6 Mayıs Dünya Astım Günü” nedeniyle çocuklarda astım hastalığı ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
Çocuklarda ve yetişkinlerde sebebi tam olarak bilinmemekle bir arada, anne yahut babada astım yahut alerjik rinit olmasının, astımın en kıymetli risk faktörlerinden biri olduğu bilinmektedir. Bunun yanında; hava kirliliği, annenin gebelikte sigara kullanması, doğum sonrası sigara kullanımının devam etmesi, kent hayatı, hastanın kendisinde besin alerjisi yahut atopik dermatit (egzama) olması, meskende rutubet nem küf olması ve sezaryen doğum, bilinen en değerli risk faktörleri ortasında yer alır. Astım belirtileri, şahıstan şahsa değişmekle bir arada, tıpkı bireyde vakit zaman da farklılık gösterebilmektedir. Bu belirtiler;
1- Gündüz öksürükleri
2- Gece öksürükleri
3- Efor ile başlayan öksürük
4- Hırıltı
5- Göğüs ağrısı
6- Nefes darlığı
Bu belirtilere sahip olan hastalarda diğer hastalıkların olmadığı ispatlanır ve hasta bilhassa nefes açıcı ilaçlardan yarar görürse astım tanısı daha hakikat bir şeklide konur. Anne yahut babasında astım olan bir çocuk sağlıklı olabilirken, astımlı bir çocuğun anne ve babası da sağlıklı olabilir. Astımın neden olduğu ve nasıl önlenebileceği şimdi tam olarak bilinmemektedir.
Belirtiler 6. aydan sonra görülebilir
Çocuklarda astım şikayetleri genel olarak 6 aydan sonra başlayabilir. Lakin teşhisten evvel şikâyetlerin tekrarlayıcı olduğunun belirlenmesi gerekir. Bilhassa bebeklik çağında birinci şikâyette astım tanısı koymak aldatıcı olabilir. Teşhiste çoklukla “Okul öncesi astım” yahut “Hırıltılı çocuk” isimleri kullanılmaktadır.
Doğru teşhiste kan analizleri önemli!
Astım teşhisinde en kıymetli basamak her vakit doktor-hasta-anne baba görüşmesidir. Bu görüşme sonunda şikayetler astım ile uyumlu olsa bile öteki hastalıkların (bağışıklık eksikliği, akciğer enfeksiyonu gibi) olmadığını göstermek hedefiyle kimi kan analizleri (kanda bağışıklık hücrelerinin sayılması, bağışıklıkla ilgili hususların seviyelerinin ölçülmesi gibi) yapılmaktadır. Birinci muayene periyodunda akciğer sineması çekilmekte, hasta 5-6 yaşından büyük ise teneffüs işlev testleri yapılmaktadır. Ayrıyeten hastada alerji olup olmadığını belirlemek gayesiyle alerji deri testi yapılmaktadır.
Astımlı hastaların yaklaşık %80’inde alerji görülüyor
Astım ve alerji tıpkı şey değildir. Astımlı olan her hastada alerji olmak zorunda değildir. Astımlı hastaların yaklaşık %60-80’inde alerji vardır. Şayet bir hastada alerji varsa şikâyetleri daha uygun denetim altına almak ve daha az ilaç kullanmak için alerji unsurlarından korunma tedbirlerine uyulmalıdır. Bu nedenle astımlı hastalara alerji testi yapılmalı ve varsa korunma usulleri önerilmeli, gerekirse uygun hastalarda alerji aşı tedavisi yapılmalıdır.
Astımı okullarda direktörün 4 değerli yolu!
Çocuklarda astımın en değerli tetikleyicileri üst ve alt teneffüs yolu enfeksiyonlarıdır. Bilhassa kış devrinde yaşanan viral enfeksiyonlar, astım ataklarının en sık sebepleri ortasındadır. Ayrıyeten, idman, sigara dumanı, konut içi hava kirleticileri ve dış ortam hava kirliliği astımın tetikleyicileri ortasındadır. Alerjik olan astım hastalarında alerjenlerle (ev tozu akarı, kedi, polen ve küfler gibi) karşılaşmak da astım ataklarının en değerli tetikleyicileri ortasındadır. En değerlisi, okul çağındaki çocuklar için, okullardaki üst teneffüs yolu enfeksiyon denetim altına alınmalıdır. Bunun için dikkat edilmesi gereken kimi durumlar aşağıdaki üzeredir;
• Sınıflar sık sık havalandırılmalı
• El hijyenine ehemmiyet verilmeli
• Hasta olan çocuklar maske kullanmalı
• Atak geçiren lakin okula gelebilecek kadar âlâ olan çocuklara, rahatlatıcı fıs fıs ilaçlar, okuldaki sıhhat ünitesi tarafından verilmeli
Düzenli ilaç kullanan çocuklarda güzelleşme görülmesi mümkün!
Okul öncesi astım şikâyetleri olan ve sistemli ilaç kullanan hastaların yaklaşık %50-55’i, 6-8 yaş civarında şikâyetsiz hale gelebilir fakat kalan %40-45’lik hasta kümesinde şikâyetler devam etmektedir. Hangi hastanın düzeleceğini kesin olarak söylemek mümkün değildir. Ayrıyeten okul öncesi şikâyetleri olan her çocuk için “7 yaşında düzelecek” demek hastalarda gereksiz bir beklenti oluşturabilir ve şikayetler düzelmez ise tedaviye olan inançları sarsılabilir. Okul öncesi yaş kümesi çocukların hastalıklarının, gelecek periyotta nasıl olacağı ile kesin yargılarda bulunmak hakikat bir yaklaşım değildir.
Astım hastaları, Akdeniz tipi diyet ile beslenmeli
Astımda yararı ispatlanmış bir tamamlayıcı tedavi bulunmamaktadır. Astım hastalarının, Akdeniz tipi diyet ile beslenmeleri ve kilolarını denetim etmeleri önerilmektedir. Astım hastalarının %80’inde alerjik rinit şikayeti, alerjik rinit hastalarının yarısında astım şikâyetleri vardır. Bu nedenle astımlı hastalar alerjik nezle açısından, alerjik nezleli hastalar da astım açısından değerlendirilmelidir. Astım şikâyetleri hastadan hastaya ve tıpkı hastada vakit içinde değişmeler gösterebilmektedir. Her astım hastasının gereksinim duyduğu ilaç tipi ve ilaç dozu birbirinden farklı olabilir. Bu nedenle bilhassa şikâyetleri denetim altında olmayan hastalar, kesinlikle çocuk alerji ve immünoloji uzmanları tarafından muayene edilmelidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
