ERZURUM Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Anabilim Kolu Dr. Öğretim Üyesi Bilgehan Savaşcı Pak, çocukların suça karışmalarının önlenmesi için önleyici toplumsal siyasetlerin güçlendirilmesi gerektiğini ve eğitim sistemin çocukların duygusal gelişimine daha fazla yer verilmesi gerektiğini bildirdi. Pak, “Çocuklar yalnızca mahkeme salonlarında değil; konutta, okulda sokakta korunmalı” dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran güvenlik ünitelerine gelen yahut getirilen çocukların karıştığı olay sayısı 2023 yılında 537 bin 583 olarak gerçekleşti. 242 bin 875 çocuğun mağdur olarak, 178 bin 834 çocuk ise suça sürüklenme sebebiyle güvenlik ünitelerine getirildi. Suça sürüklenme sebebiyle güvenlik ünitelerine getirilen çocukların yüzde 39,8’ine yaralama, yüzde 20,8’ine hırsızlık, yüzde 7,7’sine pasaport kanununa muhalefet, yüzde 4,9’una uyuşturucu yahut uyarıcı unsur kullanma, satma yahut satın alma, yüzde 4’üne de tehdit kabahatleri isnat edildi.
‘ÖNLEYİCİ TOPLUMSAL POLİTİKİLAR GÜÇLENDİRİLMELİ’
Çocukların suça karışmaları ve çocuk adalet sistemiyle ilgili değerlendirmede bulunan Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Anabilim Kolu Dr. Öğretim Üyesi Bilgehan Savaşcı Pak, “Yasal çerçevemizin güçlü olduğunu söyleyebiliriz; fakat uygulamada gelişmeye açık alanlar var. Bilhassa çocuklara sunulan psikososyal dayanak hizmetlerinin kapasitesi artırılmalı. Çocuklar yalnızca mahkeme salonlarında değil; konutta okulda sokakta da korunmalı. Bu nedenle önleyici toplumsal siyasetler güçlendirilmeli, aileler desteklenmeli ve eğitim sisteminde çocukların duygusal gelişimine daha fazla yer verilmelidir. Çocuk adaleti yalnızca ferdi bir yargı sıkıntısı yahut bir ceza hukuku sorunu değil, bir toplumsal sorumluluk sıkıntısıdır. Onlara karşı kurduğumuz adalet sistemi aslında kendimize karşı kurduğumuz sistemdir. Zira çocuklar, birey olmalarının yanı sıra toplumun en kırılgan aynasıdır. Onlara ne kadar adil, anlayışlı ve onarıcı davranırsak toplumsal barışımızı, vicdanımızı ve geleceğimizi de o kadar güçlü inşa etmiş oluruz” diye konuştu.
‘SOSYAL MÜDAFAA SİSTEMLERİNİ GÜÇLENDİREN SİSTEM KURMAK ZORUNDAYIZ’
Son yıllarda suça sürüklenen çocuklardaki artışa dikkat çeken Pak, şunları söyledi:
“Çocukların kabahat örgütleri ya da çeteler tarafından araçsallaştırılması, kişiselden çok yapısal bir probleme işaret eder. Fakat burada dikkatli olmak gerekir. Ceza sistemini sertleştirerek bu çocukları cürüm örgütlerinin elinden kurtaramayız. Tam bilakis bu çocukları bu çeşit yapılardan korumak için cezalandırıcı değil, önleyici ve esirgeyici sistemler kurmamız gerekir. Mevzuatımızda esasen bu çeşit durumlar için düzenlemeler var. Ayrıyeten bu çocuklar birden fazla vakit kendi istekleriyle değil, baskı, şiddet ya da mahrumluk nedeniyle bu tıp yapılara dahil olmaktadır. Bu nedenle çocukları hata örgütlerinin eline düşmeden evvel destekleyen, yönlendiren, eğitim ve toplumsal müdafaa düzeneklerini güçlendiren bir sistem kurmak zorundayız.”
‘HUKUKEN MÜMKÜN DEĞİL’
Bazen çocukların da tıpkı yetişkinler üzere yargılanması istikametinde davetler yapıldığını söz eden Pak, “Bu hukuken mümkün değil. Türk Ceza Kanunun 31’inci hususu uyarınca 12-15 yaş ortası çocukların cezai sorumluluğu lakin fiilin tüzel mana ve sonuçlarını algılayabilecek durumda olmasına bağlıdır ve bu durumda dahi ceza indirimi uygulanır. 15-18 yaş ortası çocuklar ise tam cezai sorumluluğa yaklaşsalar da hala çocuk sayılırlar ve tekrar indirime tabi tutulurlar. Bu düzenlemeler çocukların gelişimsel ve ruhsal özellikleri dikkate alınarak getirilmiştir. Çocukları yetişkin üzere yargılamak, bilimsel ve tüzel gerçeklerle uyuşmaz. Türkiye, çocuklara özel bir adalet sistemi kurmakla çok değerli bir adım atmıştır. Bu sistemi korumak ve geliştirmek hepimizin sorumluluğudur” diye konuştu.
Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye taraf bir ülke olarak her çocuğun yaşama, gelişme, korunma ve iştirak hakkını garanti altına aldığını tabir eden Pak, “Bu haklar suça sürüklenen çocuklar için de geçerlidir. Ceza adaletinde çocuklara yönelik temel yaklaşım: cezalandırmak değil, eğitmek, onarmak ve topluma kazandırmak üzerine heyetidir. Bu yaklaşım hem insani hem de hukuksal bir zorunluluktur” dedi.
