Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Davranışsal bağımlılıkla çaba yalnızca sıhhat ya da psikoloji alanının değil, eğitimden toplumsal hizmete, medya siyasetlerinden teknoloji kullanımına kadar birçok kurumun ve disiplinin ortak sorumluluğu haline gelmiştir.” dedi.
Yeşilay tarafından, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işbirliğinde Bakırköy’deki bir otelde düzenlenen 6. Global Davranışsal Bağımlılıklar Kongresi’nde konuşan Yılmaz, kongrenin işbirliğini, yenilikçi siyaset tekliflerini ve bilimsel katkıyı daha da güçlendireceğini söyledi.
Yılmaz, bağımlılık olgusunun sırf uyuşturucu, sigara üzere hususlara indirgenemeyecek kadar çok boyutlu bir yapıya büründüğünü, artık karşılarında fark edilmesi sıkıntı fakat tesiri güçlü bir tablo olan davranışsal bağımlılıklar olduğunu vurguladı.
Davranışsal bağımlılığın, toplumsal medya, dijital oyunlar, çevrim içi alışveriş, kumar ya da ekran başında geçirilen mühlet üzere davranışların kişinin kendi denetiminden çıkması ve istemese bile bu davranışları sürdürmesi olduğunu belirten Yılmaz, “Bağımlılıklar temel prestijiyle insanın özgürlüğünü kısıtlıyor. Kendisi tercih edip yapıyormuş üzere görünse de aslında artık tercih yapamaz pozisyona insanları sürükleyen bir süreçten bahsediyoruz. Münasebetiyle gerçek manada özgürlüğü savunacaksak, bağımlılıklara karşı daima birlikte gayret etmemiz lazım. Özgürlük söylemi altında bağımlılıkları teşvik edici bir ortam oluşturmak yerine gerçek manada özgürlük için insanların bu bağımlılıklardan kurtarılmasına yönelik daima birlikte işbirliği yapmamız lazım.” sözlerini kullandı.
Akıllı telefonlar ve tabletler yoluyla daima uyaranlara maruz kalındığını belirten Yılmaz, “Kumar, bilgisayar oyunları ve toplumsal medyanın denetimsiz kullanımı üzere alışkanlıklar, bilhassa gençlerimizi ve çocuklarımızı sessizce tesiri altına almaktadır.” diye konuştu.
Yılmaz, telefonsuz kalma ve gelişmeleri kaçırma korkusu ile internetsiz kalma üzere yeni kuşak tasa bozukluklarının ortaya çıktığını aktararak, bu bağımlılıkların yalnızca ruh sıhhatini değil, aile bağlarını, üretkenliği, eğitimi ve toplumsal hayatı da direkt etkilediğini anlattı.
“Kurumlar ortası çok daha güçlü işbirliklerinin yapılması son derece hayati”
Dünya Sıhhat Örgütünün, dünya genelinde bayanların yaklaşık yüzde 5,5’inin, erkeklerin yüzde 11,9’unun kumar nedeni ile ziyan gördüğünü ortaya koyduğunu anımsatan Yılmaz, şöyle devam etti:
“Oyun oynama bozukluğu, ferdî ve toplumsal fonksiyonelliği olumsuz etkileyen bir durum olarak Milletlerarası Hastalık Sınıflandırılması’na eklenmiştir. 2022 yılında, Avrupa Parlamentosu, dijital bağımlılıklar için tedbirler alınmasını talep eden bir karar kabul etmiştir. Karar, görüntü oyun bağımlılığının kimi oyuncular için bir sorun olduğunu vurgulamış ve Dünya Sıhhat Örgütünün oyun bozukluğu tarifini kabul etmiştir. Asya’dan Avrupa’ya birçok ülkede, yeni kuralların geliştirildiğini, yeni düzenlemelerin yapıldığını görüyoruz.
Dünya ülkelerine emsal formda ülkemizde de internet kullanımının çocuklara ziyan vermesinin önlenmesi ve internet yoluyla işlenen kabahatlerle gayret edilmesi maksadıyla Türkiye Büyük Millet Meclisimiz Dijital Mecralar Kurulu çalışmalarını sürdürmektedir. Davranışsal bağımlılıkla uğraş, yalnızca sıhhat ya da psikoloji alanının değil, eğitimden toplumsal hizmete, medya siyasetlerinden teknoloji kullanımına kadar birçok kurumun ve disiplinin ortak sorumluluğu haline gelmiştir.”
İnterdisipliner yaklaşımlar sergilenmesi gerektiğine vurgu yapan Yılmaz, “Birçok kurum ortaklaşa çalışmadığı sürece tesirli siyasetler şekillendirmemiz ve hayata geçirmemiz mümkün değil. Daha bütüncül bir bakış açısı, kurumlar ortası çok daha güçlü işbirliklerinin yapılması son derece hayati. Kongrede, bu ortak sorumluluğu paylaşmak için bir ortaya gelmiş bulunuyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Yılmaz, Türkiye olarak bağımlılıkla çabayı yalnızca sıhhat değil, eğitim, toplum ve dijital hayat boyutlarıyla birlikte ele alan bütüncül bir yaklaşımla sürdürdüklerini, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile eşi Emine Erdoğan’ın da bu alanda herkes için büyük bir takviye sunduğunu aktardı.
“Amacımız teknolojinin yararlı, şuurlu bir halde kullanımını sağlamak”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, Davranışsal Bağımlılıklar ile Gayret Ulusal Strateji Dokümanı ve Hareket Planı’nın da Sıhhat Bakanlığının uyumunda Ulusal Eğitim Bakanlığından Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına, İçişleri Bakanlığından Radyo ve Televizyon Üst Konseyine kadar birçok kurumun işbirliğiyle uygulanmaya devam ettiğini lisana getirdi.
Sadece merkezi seviyede değil, mahallî seviyenin de değerini vurgulayan Yılmaz, şöyle konuştu:
“Yerel seviyede de vilayetlerde valiliklerin başkanlığında, vilayet sıhhat müdürlüklerinin uyumunda çalışan Bağımlılıkla Çaba Vilayet Uyum Şuraları da çok değerli. Lokal hareket planlarıyla bu çalışmalar hayata geçmiş oluyor. Mahallî tertiplerin bir başka kıymetli noktası şu, uğraş etmeniz gereken bağımlılık cinsleri farklılaşabilir, her vilayetteki öncelik birebir olmayabilir. Hasebiyle bu genel stratejinin yerele de yansıtılması, lokal önceliklerle buluşması son derece değerli.”
İnsan kaynağı ve uygulama kapasitesinin de güçlendirildiğini aktaran Yılmaz, “Bugün Türkiye genelinde Sağlıklı Hayat Merkezleri bünyesinde vazife yapan psikolog, sosyal çalışmacı ve çocuk gelişimciler, teknoloji ve internetin inançlı kullanımı konusunda ferdi danışmanlık hizmeti sunmaktadırlar. Teknolojiye elbette karşı değiliz, maksadımız teknolojinin yararlı, şuurlu bir biçimde kullanımını sağlamak. Her hususta olduğu üzere teknoloji konusunda da riskleri görüp, bu riskleri azaltmak. Farkındalık oluşturmak, aileyle birlikte bu çabayı sürdürmek sahiden çok değerli.” halinde konuştu.
Sanal kumarla ilgili aksiyon planı oluşturuldu
Yılmaz, son devirde sanal kumarın da Türkiye’de daha fazla gündem olduğunu belirterek, bu hususla ilgili kurumlarla toplantılar gerçekleştirdiklerini ve bir aksiyon planı oluşturduklarını lisana getirdi.
Birçok ailenin bu bağımlılık nedeniyle yıkılıp ziyan gördüğünü belirten Yılmaz, “Bu noktada en kıymetli ögelerden birinin finansal hareketler olduğuna inanıyorum. Bunları denetim edebilirsek, sanal kumarı çok daha tesirli denetim edebiliriz diye inanıyorum. Aksi takdirde bir siteyi kapatıyorsunuz, milletlerarası alandan bir diğer siteler açılabiliyor. Finansal hareketleri hem içeride hem milletlerarası alanda tesirli bir halde takip edebilirsek, sanal kumarla daha güçlü gayret edebiliriz.” dedi.
Yılmaz, önleyici sistemlerin da değerine vurgu yaparak, “Riskleri, evvelden görüp, ölçüp, riskli alanları, riskli şahısları, riskli bölgeyi tayin edip, belirleyip, bu riskleri nasıl azaltabiliriz diye çalışmak nitekim çok değerli. Eğitim sistemi içinde olan çocuklarımızla ilgili, öbür alanlarda kurumsal yapılarla birlikte bizim her şeyden evvel riskleri belirlememiz, riskli çocukları belirlememiz ve onları destekleyici daha odaklı programlar hayata geçirmemiz çok tesirli olur diye inanıyoruz.” diye konuştu.
Özellikle uyuşturucu bağımlılığında, aşikâr bir etaptan sonra tedavi oranının bütün eforlara karşın çok düşük olduğunu aktaran Yılmaz, “Riskli çocuklarımıza erken kademede ulaşırsak, muvaffakiyet talihinin ne kadar yüksek olduğunu biliyoruz. Teknolojinin berbata kullanımı değil de yapay zeka başta olmak üzere birçok teknolojiyi risk tahlilinde kullanabiliriz. Riskli çocuklarımızın tespitinde kullanabiliriz ve bu formda çok daha tesirli sistemlerle bağımlılıkla çaba edebiliriz diye inanıyorum.” tabirlerini kullandı.
Yılmaz, bilhassa bağımlılık alanında sivil toplum kuruluşlarının ve kamunun birlikte çalışması gerektiğine, sivil toplum kuruluşlarının dayanağının ehemmiyetine vurgu yaptı.
Kongreye, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, İstanbul Valisi Davut Gül, Yeşilay Genel Başkanı Mehmet Dinç, Yeşilay Mütevelli Heyet Lideri Prof. Dr. Mücahit Öztürk, alanında uzman konuşmacılar ve davetliler katıldı.
Konuşmasının akabinde Dinç, Yılmaz’a, unsur kullanımı bozukluğu olan birinin, Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) atölyesinde yaptığı çini çalışmasını armağan etti.
