Milli İstihbarat Akademisi, Türkiye’nin deniz yetki alanlarının harita üzerinde bütüncül formda birinci kere resmiyet kazandığı süreci ele almak hedefiyle “Deniz Mekansal Planlaması Haritası: Türel Niteliği, Sonuçları, Geleceği” başlıklı bir panel düzenledi. Programda konuşan Ulusal İstihbarat Akademisi Lideri Prof. Dr. Talha Köse, Türkiye’nin kendi yaklaşımını yansıtan bir haritanın Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde sisteme dahil edilme kademesine geldiği bildirildi” dedi.
Türkiye’nin denizlerdeki hak ve çıkarlarını kayıt altına alma maksadıyla gerçekleştirilen panelde, ulusal ve memleketler arası seviyede büyük kıymet taşıyan deniz mekansal planlaması konusu ele alındı. Ulusal İstihbarat Akademisi Öğretim üyesi Dr. Fethullah Bayraktar’ın moderatörlüğündeki panelde, MİA Güvenlik Çalışmaları Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Nurşin Ateşoğlu Güney, AYBÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yücel Acer ve DEHUKAM Müdürü Dr. Mustafa Başkara konuşmacı olarak yer aldı.
Milli İstihbarat Akademisi Lideri Prof. Dr. Talha Köse, programın açılışında yaptığı konuşmada deniz mekansal planlaması konusunun Türkiye’nin denizlerdeki hak ve çıkarlarının belirlenmesi ve kayıt altına alınması açısından hayati bir ehemmiyete sahip olduğunu vurguladı. Türkiye’nin Kara, Deniz, Hava, Uzay ve Siber ortamlarda hak ve menfaatlerini koruyup güvenliğini sağlamanın temel öncelikleri olduğunu belirten Köse, “Bahsettiğimiz bu beş alanda ortaya çıkabilecek yeni fırsat alanlarından mümkün olduğunca istifade etmek, buralardan gelebilecek tehditlere karşı koymak Teşkilatımızın da öncelikli gündemleri ortasında yer almaktadır” tabirlerini kullandı.
“AB’nin tek taraflı müdahalesi meseleleri derinleştiriyor
Köse, Türkiye’nin dış siyasette benimsediği prensipli ve barışçıl yaklaşımı belirterek deniz yetki alanlarına ait ihtilafları hukuk tabanında çözme tarafındaki iradesini vurgulayarak “İhtilaflı mevzuları, memleketler arası hukuk ve teamüllere uygun formda, barışçıl müzakereler yoluyla çözeceğimize olan inancımızın tam olduğunu tabir etmek istiyorum” dedi.
Köse, Kasım 2024’te Avrupa Birliği Komitesi tarafından yayımlanan ve Türkiye’nin egemenlik alanlarını yok sayan Deniz Mekansal Planlama Haritası’na da değinerek, Türkiye’nin bu belgeyi “yok hükmünde” ilan ettiğini hatırlattı. Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum İdaresi’nin maksimalist taleplerine AB’nin takviye verdiğini belirten Köse, bu durumun tahlil sürecini zora soktuğunu söz etti.
Köse konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Avrupa Birliği, gerek Güney Kıbrıs Rum İdaresi’nin gerekse Yunanistan’ın deniz mekansal planlaması haritasıyla Ege Denizi’nde ve Doğu Akdeniz’de; münhasır yetki alanı içerisinde azamî bir alana hükmetme arayışındadır. Avrupa Birliği; her iki üyesinin deniz yetki alanlarını maksimalist yaklaşımla ele alırken; bir yandan denizlerde egemenliğini genişletmek, başka taraftan Doğu Akdeniz üzere, başta doğalgaz ve petrol olmak üzere yeraltı zenginliklerinin bulunduğu alanlarda da kelam hakkına sahip olmak istemektedir”
AB’nin bu sorunlara müdahil olma gayretlerinin tahlil yerine yeni meselelere yer hazırladığına dikkat çeken Köse, hususun tarafsızlık ve diyalog unsurlarıyla ele alınması gerektiğini şu sözlerle ifade etti: “Bu çeşit ikili uyuşmazlık alanlarına AB’nin tek taraflı müdahale teşebbüslerinin, problemlerin kapsamlı ve adil tahliline ziyan verdiğini vurgulamak istiyoruz. AB bu bahiste taraf olmak yerine sorunun adil tahliline katkı sağlayan bir anlayış içinde olmalıdır. Bu yaklaşım Türkiye-AB bağlantılarını de olumlu katkı sağlayacak ve karşılıklı itimat inşasına katkı sunacaktır” halinde konuştu.
“Tek taraflı adımlar kabul edilemez”
Köse, Yunanistan’ın Ege Denizi ve Doğu Akdeniz’de ilan ettiği Deniz Mekansal Planlama bölgelerinin, Türkiye’nin kıta sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge alanlarıyla büyük oranda çakıştığı belirtildi. Bu durumun, Türkiye’nin deniz yetki alanlarının açıkça ihlal edildiğini ortaya koyduğu vurgulandı. Bahse ait değerlendirmede bulunan Köse, “Türkiye’nin haklarını ihlal eden bu tek taraflı yaklaşımı kabul etmesi mümkün değildir” dedi. Köse, Yunanistan’ın attığı bu adımların milletlerarası hukuku göz arkası ettiğini tabir ederek, Türkiye’nin hak ve menfaatlerini korumakta kararlı olduğunu söyledi.
Türkiye’nin deniz stratejisi somutlaşıyor: Harita BM’ye sunulacak
Doğrudan deniz yetki alanlarının tespitine yönelik bir harita olmasa da, Türkiye’nin kendi yaklaşımını yansıtan bir haritanın Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde sisteme dahil edilme basamağına geldiği bildirildi.
Köse, Türkiye’nin bugüne kadar ilkesel telaffuzlarla lisana getirdiği Ege Denizi ve Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının paylaşımına yönelik yaklaşımının, bu haritayla birlikte somutlaştığını belirterek “Türkiye’nin bugüne kadar ilkesel telaffuzlarla lisana getirdiği Ege Denizi ve Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının paylaşımına yönelik yaklaşımı, bu haritayla ete kemiğe bürünmektedir” dedi.
Türkiye’den denizlerde egemenlik hamlesi
Türkiye’nin denizlerdeki egemenlik, yetki ve çıkar alanlarının memleketler arası hukuk ve hakkaniyet prensipleri çerçevesinde kayıt altına alınmasının kıymetli bir gelişme olduğunu vurgulayan Köse, bu çerçevede hazırlanan Deniz Mekansal Planlaması haritasının Türkiye’nin denizlerdeki hak ve çıkarlarının tescili yolunda kritik bir kademeyi temsil ettiğini söz ederek “Deniz Mekansal Planlaması haritası, Türkiye’nin denizlerdeki hak ve çıkarlarının tescil edilmesi yolunda değerli bir etaptır. DEHUKAM uzmanlarını bu kıymetli bahisteki uğraşlarından dolayı bilhassa tebrik etmek isterim” diye konuştu.
Köse ayrıyeten, Türkiye’nin tek taraflı haritaları kabul etmediğini belirtti. “Adalar Denizi ve Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanları paylaşımının muhataplarının, bu sıkıntıyı memleketler arası hukuk ve hakkaniyet prensipleri ekseninde, bütüncül ve çok boyutlu bir biçimde çözebileceklerine inanıyorum” dedi. AB ve başka üçüncü tarafların, bu sıkıntıda taraf üzere davranmalarının tahlil sürecine katkı sağlamadığını belirten Köse, “Uluslararası ortamdaki dönüşümler ve belirsizlikler, AB ve Türkiye’yi daha yakın bir iş birliği ve eşgüdüm içinde hareket etmeye zorlamaktadır” sözlerini kullandı. – ANKARA
