Güneş Sistemi’nin mimarı olarak anılan Jüpiter’in geçmişine dair çarpıcı bir araştırma, gezegenin oluşum devrinde bugünkünden çok daha büyük ve güçlü olduğunu ortaya koydu. Nature Astronomy mecmuasında yayımlanan çalışmaya nazaran Jüpiter, gençlik yıllarında, Güneş Sistemi’nin oluşumundan sırf 3,8 milyon yıl sonra günümüzdekinden yaklaşık iki kat daha büyüktü ve manyetik alanı ise tam 50 kat daha güçlüydü. Jüpiter’in geçmişine ışık tutuldu
Caltech’ten gezegen bilimci Prof. Konstantin Batygin ve Michigan Üniversitesi’nden astrofizikçi Prof. Fred C. Adams tarafından yürütülen araştırma, Jüpiter’in 4.5 milyar yıllık geçmişine ışık tutuyor. Bilim insanları bu gaz devinin oluşumunun, Güneş Sistemi’nin genel yapısının şekillenmesinde belirleyici bir rol oynadığını vurguluyor.
Araştırmacılar, Jüpiter’in iç yörüngesinde dönen küçük uydular Amalthea ve Thebe’nin yörüngelerindeki hafif eğiklikleri tahlil ederek, gezegenin erken periyot fizikî özelliklerine ulaştı. Bu küçük farklılıklar, Jüpiter’in gençlik devrinde yaklaşık 2.000 Dünya hacmine denk gelen devasa bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor. Ayrıyeten o devirdeki manyetik alanın bugünkünden yaklaşık 50 kat daha güçlü olduğu sonucuna ulaşıldı.
Varsayımlara değil ölçümlere dayalı bir model
Çalışmanın en dikkat cazibeli istikametlerinden biri, klasik gezegen oluşum modellerinin dayandığı gaz geçirgenliği, gaz çekme suratı ya da çekirdekteki ağır elementlerin kütlesi üzere belirsizlikler yerine, direkt ölçülebilir olan uydu yörüngeleri ve açısal momentumun korunumu üzere bağımsız kısıtlamalara dayanması. Bu metot, varsayımlardan uzak, daha net sonuçlar sağlıyor. Araştırmacılar bu tahlille, Güneş Sistemi’ndeki gezegen oluşum materyallerinin ortadan kaybolduğu, nebulanın dağıldığı anda Jüpiter’in fizikî durumuna dair net bir anlık manzara elde etti. Bu geçiş, gezegenlerin sonuncu yapısının kilitlendiği dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
Elde edilen sonuçlar, Jüpiter’in ve öbür dev gezegenlerin çekirdek yığılma süreciyle oluştuğunu öne süren mevcut gezegen oluşum teorilerine kıymetli detaylar ekliyor. Bu modelde, kaya ve buzdan oluşan bir çekirdek süratle gaz toplayarak büyük bir gezegene dönüşüyor. Araştırmacıların sonuncu maksadı ise yalnızca Jüpiter’i değil, Güneş Sistemi’nin nasıl şekillendiğini anlamak.
