TBMM Dilekçe Kurulu ile İnsan Haklarını İnceleme komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Alt Kurulu’nda sunum yapan Kamu Başdenetçisi Mehmet Akarca, “Kurumumuz TBMM ismine denetim yapan Ombudsmanlık kurumu gücünü Meclisten almaktadır. Bu yüzden kararların tavsiye mahiyetinde olması erkler ayrılığının bir sonucudur. Bu doğrultuda tavsiye kararlarımızın yerine getirilmesi hukuk devleti prensibinin bir gereğidir. Tavsiye kararlarımıza verilen karşılıklarda kâfi münasebetlerin bulunmaması durumu ile de karşılaşabilmekteyiz” dedi.
TBMM Dilekçe Kurulu ile İnsan Haklarını İnceleme komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Alt Komisyonu, AK Parti Kilis Milletvekili Ahmet Salih Kısım başkanlığında toplandı. Komite toplantısının açılışında konuşan Kısım, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (KDK) 2024 Yılı Raporu’nun ayrıntılı olarak incelenmesi için çalışma adap ve asılları ile ilgili kararları kıymetlendirmek üzere toplandıklarını belirtti ve KDK’nın aktif bir hak arama düzeneği olarak vatandaşlara hizmet sunduğunu söyledi. Kol, KDK’nın aşikâr hususlarda resen inceleme yetkisinin verilmesi için TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’tan destek istediklerini kaydederek, “Bu doğrultuda, bakanlarımızı temsilen birer bakan yardımcımızı bu toplantımıza davet ettik. Böylece tavsiye kararlarının aktifliğini artırmayı, kurumlar ortası uygulama farklılıklarını en aza indirgemeyi ve mükerrerlikten uzaklaşmayı amaçlıyoruz. KDK’dan sizlere intikal eden karar ve yazıların tıpkı vakitte bir sorun ve tahlil talebi içerdiğini dikkate almanız gerekir. Bu sebeple bu yazılara karşılık verilmesi yahut savunma yapılması gereken standart evrak muamelesi yapmayalım Yetkiniz çerçevesinde KDK ve yazılarının öncelikle dostça tahlil imkanları çerçevesinde kıymetlendirilmesi sizden temel beklentimizdir. KDK yazılarına bakış açısı öncelikle, ‘Bu sorunu nasıl çözebiliriz? Bu talebi nasıl karşılayabiliriz?’ formunda olmalıdır. KDK’ya yapılan müracaatları, sıkıntıları görmemiz ve onları çözmemiz için bir imkan olarak değerlendirmeliyiz” tabirlerini kullandı.
‘KURUMUMUZUN FAALİYETLERİ BAKANLIKLAR NEZDİNDE YAPAN BİR TUTUMLA ELE ALINMALI’
Komisyon Başkanı Dal’ın ardından Kamu Başdenetçisi Mehmet Akarca, kurulu bilgilendirdi. Akarca, KDK’nın maksadının yönetim ile vatandaşlar ortasındaki inanç köprüsünü güçlendirmek olduğunu söyledi ve kurumun işleyişi hakkında bilgiler paylaştı. Akarca, yapılan müracaatlara ait izlenen süreci paylaşarak, “Kurumumuzun faaliyetlerinin bakanlıklarımız nezdinde yapan bir tavırla hassasiyetle ele alınması kıymet taşımaktadır. Sıradan bir evrak muamelesinin görülmemesi bizim için çok değer arz etmektedir. Kurumumuz TBMM ismine denetim yapan Ombudsmanlık kurumu gücünü Meclisten almaktadır. Bu yüzden kararların tavsiye mahiyetinde olması erkler ayrılığının bir sonucudur. Bu doğrultuda tavsiye kararlarımızın yerine getirilmesi hukuk devleti unsurunun bir gereğidir. Tavsiye kararlarımıza verilen yanıtlarda kâfi münasebetlerin bulunmaması durumu ile de karşılaşabilmekteyiz. Gerçekten Kurumumuza iletilen bir müracaatta yaşanan anız yangını sonrasında tarafına idari para cezası kesilen müracaat yönelik verdiğimiz tavsiye kararı hakkında ilgili vilayet müdürü dava açılması gerektiği tarafında bize bir yanıt vermektedir ve adeta bize hukuk öğretmektedir. Halbuki vatandaş mahkemeye gitmeden bize müracaatta bulunmuş ve biz de bunu hukuk istikametinden incelemiş ve 40 yıllık bir deneyim sonunda verdiğimiz karara da, ‘Ya mahkemeye gitsin’ diyor. Mahkemeye gitmeyi herkes biliyor zati, bunu kabul etmek mümkün değil. Bu kapsamda tavsiye kararına ait kurumumuza iletilen sonuncu değerlendirmelerde bakanlıklarımızın hukuk hizmetleri genel müdürlükleri yahut hukuk müşavirliklerinin görüşlerinin alınmasının pahalı olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
‘TALEPLERİMİZE AİT SOMUT TAKVİM VE SÜREÇLERE YER VERİLMESİ ÖNEMLİDİR’
Akarca, KDK’nın hukuk kurumu olarak değerlendirmelerde bulunduğunu vurgulayarak şöyle devam etti:
“Ancak yönetimlerin kararlara yönelik yaklaşımlarında icracı ünitelerin kanaatlerinin baskın olduğu da görülebilmektedir. Bu durum kararlarımızın gerçek manasıyla kavranmamasına sebep olabileceği üzere bunun dikkate alındığında kararlara ahengi kuvvetlendirmek için Kurumumuzun tavsiye kararlarına uyulup uyulmayacağı konusundaki son değerlendirmelerin de en üst hukuk ünitelerinden alınacak görüşlerle olgunlaştırılmasının yerinde olacağını düşünüyoruz. Hatta bu hukuksal görüşlerin bilgi ve evrak taleplerinin yönetimlere iletilmesi evresinde da alınması kıymetlendirilebilir. Bununla ilişkili olarak tavsiye kararlarına verilen yanıtların karara muhatap olarak gösterilen yönetimin bu husustaki en yetkili üst mercisinin iradesini ihtiva etmesi beklentimizi de dikkatinize sunmak istiyorum. Bu mevzuyu yönetimlerimiz imza yetkileri yönergeleriyle düzenleyebilirler. Bu konuda olumsuz örneklerle karşılaşılabilmekte, Kamu Başdenetçisince verilen tavsiye kararlarına alt ünitelerin birim yöneticilerince karşılık verilmesi mevzubahis olabilmektedir. Bu bağlamda üzerinde durulması gereken öteki bir konunun kararların takibi sorunu olduğunu belirtmek isterim. Yönetimlerin kimi kararlarının gereğini yerine getirme iradesi olsa dahi talebin yatırım programına alınması, yıkım sürecinin gerçekleştirilmesi, hak edişlerin ödenmesi ve mevzuat düzenlenmesinin yapılması üzere kimi müracaatlar bakımından bunun aşikâr bir mühlet alabileceği bir gerçektir. Bu türlü durumlarda Kurumumuza yazılan yazı yanıtlarında, ‘Konunun ileride kıymetlendirilmek üzere not edilmiştir.’, ‘Yatırım programı kapsamında kıymetlendirme yapılacaktır.’, ‘Bütçe imkanlarına nazaran ödeme yapılacaktır.’ formundaki yanıtlar yerine bu talebin kestirimi olarak ne vakit yerine getirileceğine ait daha somut takvim ve süreçlere yer verilmesi değer arz etmektedir.”
‘MEVZUATTA BİR BOŞLUK OLDUĞUNU DEĞERLENDİRİYORUZ’
İdare’nin KDK’nın karar verme sürecine iştirak etmesinin akabinde Sayıştay’ın gerçekleştirdiği kontrol sonucunda yönetimin aleyhine sonuçlar da doğurabileceğini aktaran Akarca, “İlgili yönetim yetkilileri de Kurumumuzla bu hususta bağlantıya geçmişlerdir. ‘Mali imkanla ilgili olarak şu kadar ödemenin yapılması gerekir’ diye bir karar veriyoruz, hukuk tarafından incelemişiz, mevzuat istikametinden incelemişiz, sonra Sayıştay denetçileri tarafından yapılan değerlendirmede, ‘Bunun fazladan ödendiği’ biçiminde bir karar verilince de bu sefer oradaki kamu vazifelisi bizim Kurumumuza, ‘Ya, sizin kararınıza uyduk, bunu yerine getirdik lakin işte bu bizden tekrar talep ediliyor.’ Burada, doğal, mevzuatta bir boşluk olduğunu kıymetlendiriyoruz. Bu türlü durumlarda, yani Kurumumuza yazılan yazı yanıtlarını da birlikte değerlendirdiğimizde, bunun yönetim aleyhine sonuç doğurmaması, iş bu üzere durumlarla müsabaka ihtimali dahi idarecilerin kararlarımıza olumlu yaklaşmalarının önünde mani oluşturabileceği görülmektedir. Bu bakımdan, Kurum kararlarına uyma iradesi gösteren idarecilerin mali sorumluluğu konusunda bağışıklık getiren bir düzenleme yapılması gerektiğini değerlendirmekteyiz” dedi.
‘DİLEKÇE OLUMLU BİR FORMDA YANITLANDI’
Akarca’nın sunumunun akabinde söz alan Komisyon Başkanı Dal, geçen yasama devrinde yaptıkları bir toplantıda yaşanan bir dilekçeyi örnek göstererek, “Geçen yıl burada Sıhhat Bakanlığıyla ilgili bir dilekçe vardı. Bir vilayetimizde misyon yapan taşerondan takıma geçen bir hanımefendi o vilayette eşiyle boşanmış, münasebetiyle, eşinden tehdit alıyor, bununla ilgili hem emniyetin hem de mahkemenin kararı var lakin taşerondan takıma geçenlerin tayin hakkı olmadığı için Sağlık Bakanlığı diyor ki, ‘Biz bunu yapamayız, mevzuata alışılmamış.’ Daha sonra burada görüştük. Burada olağandışı bir durum var yani tehdit alıyor, artı mahkeme kararları var elinde, münasebetiyle, bu mevzuatı bir biçimde aşmamız gerekiyor. Sağ olsun, o gün burada olan Sıhhat Bakanlığındaki Genel Müdürümüz ilgili yerlerle görüştü, toplantımız bitmeden bu çocuğumuzla ilgili tayin dilekçesinin olumlu halde yanıtlanacağı bilgisi verildi ve bu defa alışılmış mutlu oldu” değerlendirmesinde bulundu.
