Bilgisayar belleği kelam konusu olduğunda RAM ve ROM sıklıkla karşılaşılan iki tabirdir. Bu iki bellek çeşidi kulağa misal gelse de bilgisayarınızda çok farklı gayelere hizmet eder. Pekala, ROM nedir, ne işe fayda, RAM ile birlikte bilgisayarın çalışması için neden değerlidir? İşte ROM bellek hakkında tüm merak edilenler:
ROM nedir, ne işe fayda ❓
ROM açılımı; Read Only Memory’dir. ROM, Türkçede “Salt Okunur Bellek” manasına gelir. Basitçe söylemek gerekirse ROM, bilgileri kalıcı olarak depolayan ve üzerine yazılamayan yahut silinemeyen bir bellek çeşididir. ROM kısaca kalıcı bellek olarak tanımlanabilir. ROM, sadece okunabilir bellek manasına gelir. Bu, bilgilerin çipte kalıcı olarak depolandığı manasına gelir. ROM, “memory cells” ismi verilen entegre devreler kullanarak çalışır. Bu hücreler, güç uygulandığında içlerinden elektrik akımının geçmesine müsaade veren seri olarak bağlanmış transistörler içerir. Akım bu transistörlerden geçtiğinde, transistörden gönderilen öteki bir sinyal tarafından temizlenene kadar bellek hücresindeki bilgileri depolayan bir manyetik alan oluşturur. Bu hücrelerde depolanan datalar bilgisayarın işlemcisi yahut sabit disk denetleyicisi üzere harici bir kaynak tarafından özel olarak talimat verilmediği sürece değiştirilemez yahut silinemez.
ROM, bilgisayara donanım bileşenlerini başlatma ve işletim sistemini yükleme üzere temel fonksiyonları nasıl gerçekleştireceğini söyleyen talimatları depolar. Bu talimatlara, bilgisayar programlandıktan sonra değişmeden kaldıkları için firmware denir. Aygıt yazılımı kullanıcı tarafından değiştirilemez, bu nedenle ismi salt okunur bellektir.
Masaüstü PC, laptop ya da tablet, bilgisayarınızın çeşidi ne olursa olsun muhakkak RAM yahut ROM içerir. Bu çeşit bellekler, bilgisayarınızın hakikat formda çalışması için muhtaçlık duyduğu BIOS ayarları ve işletim sistemi talimatları üzere kıymetli bilgileri depolar. Bunlar olmadan aslında bilgisayarların beyin mevti gerçekleşir; bu nedenle her vakit fonksiyonel kalmaları değerlidir.
ROM özellikleri ℹ️
- Kalıcı depolama sağlar
- RAM’den daha az maliyetlidir
- Sadece okuma sürecine müsaade verilir
- RAM’den daha güvenlidir
- Yenileme gerektirmez
ROM’un temel özelliklerinden biri; kalıcı yapısıdır. Bu, ROM’da depolanan bilgilerin güç kaynağı kapatıldığında yahut çıkarıldığında bile bozulmadan kaldığı manasına gelir. Kritik bilgilerin ve talimatların vakit içinde korunmasını sağlayarak ROM’u aygıt yazılımı ve başka kalıcı dataları depolamak için uygun hale getirir.
ROM salt okunur erişim için tasarlanmıştır; yani depolanan datalar olağan bilgisayar süreçleri tarafından değiştirilemez yahut silinemez. Bilgiler üretim sırasında ROM’a programlandıktan sonra sabit hale gelir ve son kullanıcı yahut yazılım tarafından değiştirilemez.
ROM, uçucu olmayan yapısı ve değiştirilememesi nedeniyle yüksek güvenilirlik sağlar. Sabit datalar, aygıtın dengeli ve muteber performansını sağlayarak ROM’u kritik sistem yazılımı ve bilgileri için muteber bir depolama ortamı haline getirir.
ROM, rastgele bir yazma yahut silme süreci gerektirmediğinden bilgileri almak için süratli erişim mühletleri sunar. Yazma süreçlerinin olmaması, dataları değiştirmeyle bağlı muhtemel gecikmeleri ortadan kaldırır ve depolanan bilgilere daha süratli erişim sağlar.
ROM, kalıcı bilgileri depolamak için uygun maliyetli bir bellek tahlilidir. Datalar üretim sırasında ROM’a programlandıktan sonra, dataları sürdürmek yahut güncellemek için ek maliyetler oluşmaz ve bu da onu büyük ölçekli üretim için verimli bir seçim haline getirir.
| RAM | ROM |
|---|---|
| Depolama kalıcı değildir | Depolama kalıcıdır |
| Okunabilir ve yazılabilir | Salt okunur |
| Daha hızlı | RAM’den daha yavaş, sabit disklerden hızlı |
| Kapasitesi büyük (GB olarak ölçülür) | Kapasitesi küçük (MB olarak ölçülür) |
| Aktif süreçler için süreksiz bilgi depolama | Temel talimatlar için kalıcı data depolama |
| Daha maliyetli | Daha ucuz |
| CPU tarafından direkt erişilebilir | CPU tarafından direkt erişilemez |
| Kısa süreli veri saklama | Uzun müddet bilgi saklama |
ROM cinsleri ⚙️
Günümüzde bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılan birkaç farklı ROM çeşidi vardır. En yaygın olanları şunlardır: - Salt Okunur Bellek (ROM): Bu, kalıcı olarak depolanan bilgileri içeren standart ROM’dur. Ekseriyetle kritik sistem fonksiyonları için kullanılır ve tekrar yazılamaz.
- Programlanabilir Salt Okunur Bellek (PROM): PROM, kullanıcıların özel donanım kullanarak bellek çipine bilgi yazmasına imkan tanır. Programlandıktan sonra bilgiler sabitlenir ve değiştirilemez.
- Silinebilir Programlanabilir Salt Okunur Bellek (EPROM): EPROM çipleri, yüksek voltajlar yahut ultraviyole (UV) ışığa maruz bırakılarak birden çok defa silinebilir ve yine programlanabilir.
- Elektriksel Olarak Silinebilir Programlanabilir Salt Okunur Bellek (EEPROM): EEPROM çipleri, UV ışığına muhtaçlık duyulmadan elektriksel olarak yine yazılabilir.
- Flash ROM: Flash bellek hem program kodunu hem de kullanıcı bilgilerini içerir ve PROM yahut EPROM üzere evvel silinmesine gerek kalmadan birden fazla kere yazılabilir. Flash bellek, içeriklerini yazmak yahut silmek için rastgele bir özel araca gereksinim duymadığı için çoklukla USB belleklerde ve fotoğraf makinelerinde bulunur.
- Mask ROM: Üretim süreci sırasında programlanır ve daha sonra değiştirilemez.
ROM bellek nerede bulunur 🖥️
ROM, bilgisayar sistemleri, oyun konsolları ve gömülü aygıtlar dahil olmak üzere çeşitli donanım bileşenlerinde bulunur. - İşletim sistemleri: ROM ekseriyetle işletim sisteminin temel bileşenlerini depolar, güç kapatılıp tekrar açıldıktan sonra bile bunların bozulmadan kalmasını sağlar.
- Ürün yazılımı: BIOS üzere aygıtlar, önyükleme süreci sırasında donanım bileşenlerini başlatan eser yazılımını depolamak için ROM’u kullanır.
- Sistem ayarları: Kritik sistem ayarları ve yapılandırmaları ekseriyetle ROM’da depolanır.
- Oyun konsolları: Oyun kartuşları, oyun datalarını kalıcı olarak depolamak için ROM yongalarını kullanır.
Bilgisayar ve elektronik dünyasında baş karıştırıcı olabilecek birçok terim vardır. Sık sık karşımıza çıkan tabirlerden biri de ROM’dur. Pekala ROM nedir ve bilgisayar sistemleri çerçevesinde nasıl fonksiyon görür? ROM bellek özellikleri, çeşitleri, nerede bulunur üzere sıkça merak edilen ayrıntılar burada.
