Birleşmiş Milletler (BM) Genel Şurasında “30 Mart Memleketler arası Sıfır Atık Günü” hasebiyle “Moda ve dokumada sıfır atığa doğru” temasıyla özel aktiflik düzenlendi.
Aktiflik, Türkiye’nin BM Daimi Temsilciliği, Sıfır Atık Vakfı, BM Etraf Programı (UNEP) ve BM Habitat işbirliğiyle gerçekleştirildi. Üst seviye BM yetkilileri ile üye ülkelerin temsilcilerinin yer aldığı özel aktiflikte iştirakçiler, Genel Heyet Salonu’nun ön duvarının tümünü kapsayan görsel haritalamayla sıfır atık çalışmaları konusunda bilgilendirildi. Salonun duvarlarına yansıtılan görsel haritalama formülüyle moda ve dokuma atıklarına ait dataların yer aldığı projeksiyon (mapping) gösterisi yapıldı. “Atık kirliliğini önleyin” sloganıyla başlayan şovda iştirakçilere global atıkların 2050 yılında 3,8 milyar tona ulaşacağı, yalnızca plastik atıkların 400 bin ton olduğu, moda ve dokumacılık sanayisinin her saniye bir kamyon kıyafet atığı oluşturduğu ve döngüsel modaya geçişin 2030’a kadar 700 milyar dolar tasarruf sağlayabileceği anlatıldı. Aktifliğin ana konuşmasını, BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu Lideri Emine Erdoğan yaptı.
“Atık kriziyle çaba her basamakta faaliyet gerektiriyor”
Katılımcılara hitap eden BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, atık krizinin üretim ve tüketimin kalbinde yer aldığına dikkati çekerek, “Atık kriziyle gayret lokal, ulusal ve global olmak üzere her basamakta faaliyet gerektiriyor” dedi.
Guterres, bu yılın “Uluslararası Sıfır Atık Günü” ana temasının moda ve tekstildeki atıklar olduğunu belirterek, “Eğer harekete geçmeyi hızlandırmazsak ‘öldürürcesine giyinmek’ gezegeni öldürebilir” ihtarında bulundu.
“Moda, zehirli buz dağının sırf görünen kısmı”
Giysilerin yenilik, sürat ve tek kullanımlığı önceliklendiren iş modellerinin tesiriyle şaşırtan süratle üretilip çöpe atıldığına işaret eden Guterres, “Moda, zehirli bir buz dağının sırf görünen kısmı. Atık sorunu her kesimde mevcut. Her yıl insanlık, 2 milyar tondan fazla çöp üretiyor. Bu çöpler, nakliye konteynerlerine yerleştirilip uç uca dizilse Ay’a kadar uzanıp geri dönecek kadar yer kaplar” diye konuştu.
Guterres, her vakit olduğu üzere en yüksek bedeli fakir ülkelerin ödediğini belirterek, dünya genelinde 1 milyardan fazla insanın atık idaresinin olmadığını ve hastalıkların süratle yayıldığı gecekondu bölgelerinde ve sistemsiz kentsel yerleşimlerde yaşadıklarını söz etti.
“Değişim, makul dallarla hudutlu kalmamalı, her alanda gerçekleşmeli”
Guterres, sonuç olarak geri dönüştürülebilecek materyallerin yakıldığını ya da çöplüklere gönderildiğini lisana getirerek, “Farklı bir yaklaşıma gereksinimimiz var, sürdürülebilir üretim ve tüketim taahhüdünü içeren sürdürülebilir kalkınma maksatlarını gerçekleştirecek bir yaklaşım” dedi.
Diğer taraftan umut verici gelişmelere dikkati çeken Guterres, değişimin mümkün olduğunu vurguladı. Guterres, örneğin moda dalında tasarımcıların geri dönüştürülmüş gereçlerle çalışmaya başladıklarını, tüketicilerin de giderek daha fazla sürdürülebilir eserler talep ettiklerini ve bu bağlamda birçok ülkede olumlu adımlar atıldığını söyledi. “Ancak daha fazlasına gereksinimimiz var. Değişim, sırf muhakkak dallarla sonlu kalmamalı, her alanda gerçekleşmeli” diyen Guterres, sıfır atık konusunda farkındalığı artırmak ve sürdürülebilir kalkınma maksatlarına ulaşmaya katkıda bulunmak için ağır çalışmalar yürüten BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu Lideri Emine Erdoğan ve Sıfır Atık Danışma Kurulu üyelerinin eforlarını takdirle karşıladığını lisana getirdi. Guterres, “Atıkla gayret, hepimizin sorumluluğunda. Hükümetler, sürdürülebilirliği ve sıfır atık teşebbüslerini teşvik eden siyasetler, düzenlemeler ve sübvansiyonlarla harekete geçmeli. İş dünyası, sürdürülebilir uygulamaları benimsemeye teşvik edilmeli ve sırf varlıklı kesitler için değil herkesin uzun ömürlü eserlere erişimini sağlayacak adımlar atılmalı” sözlerini kullandı.
Herkesin üzerine düşeni yapması gerektiğinin altını çizen Guterres, “Daha sağlıklı ve daha sürdürülebilir bir dünya inşa etme konusunda kararlı olalım” dedi.
“Sıfır atıklı dünya için çalışmalıyız”
BM 79. Genel Kurul Başkanı Philemon Yang da BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu Lideri Emine Erdoğan’a en derin şükranlarını ilettiğini belirtti. Yang, “Uluslararası Sıfır Atık Günü” özel aktifliğinin farkındalık oluşturarak ve yenilikçi tahlilleri teşvik ederek bilgi paylaşımını, işbirliğini güçlendirmek ve en uygun uygulamaları yaygınlaştırmak açısından değerli bir platform olduğunu lisana getirdi. Bugün global iktisadın doğrusal modelden yani “Al, üret, tüket ve at” döngüsünden çıkarak döngüsel modele geçişinin desteklenmesi gerektiğini vurgulayan Yang, bu modelle tek kullanımlık materyallerin verimli formda yine kullanıldığını ve geri dönüştürüldüğünü tabir etti. Yang, bu dönüşümün Gelecek Paktı’nın uygulamaya konulduğu bu devirde büyük ehemmiyet taşıdığına dikkati çekerek, paktın etrafın tamiratı, korunması, koruması ve sürdürülebilir formda kullanılması için hızlandırılmış formda efor sarf edilmesi davetinde bulunduğunu söyledi. BM Genel Kurul Başkanı Yang, “Sıfır atıklı bir dünya oluşturmak ve bu amacın önündeki pürüzleri kaldırmak için daima birlikte çalışmalıyız” dedi.
Bu yılın teması olan “moda ve dokuma dalında sıfır atık” maksadının son derece geçerli ve yeni olduğunu lisana getiren Yang, moda sanayisinin global sera gazı emisyonlarının yüzde 2 ila yüzde 8’inden sorumlu olduğuna dikkati çekti. Yang, moda ve dokuma bölümünün birebir vakitte dünyanın en fazla su tüketen ikinci kesimi olduğunu, okyanuslardaki yıllık mikroplastik kirliliğinin yüzde 9’unu oluşturduğunu söyledi. Öbür taraftan bu dalın global ekonomik büyümede kritik rol oynamaya devam ettiğine dikkati çeken Yang, bu nedenle kesimin ekonomik yararları ile çevresel ziyanlarını azaltma gayretleri ortasında hassas istikrar kurulması gerektiğini vurguladı. Yang, sıfır atık yaklaşımlarının moda ve dokumacılık sanayisinin iş modellerine entegre edilmesi gerektiğini söyledi. Bu alanda muvaffakiyet elde edilmesi için uzun vadeli kolektif hareket gerektiğine dikkati çeken Yang, “Hükümetler, işletmeler ve sivil toplum el ele vererek sistematik değişimi birlikte hayata geçirmelidir. Daima birlikte gelecek kuşaklar için daha sağlıklı bir gezegen ve daha sürdürülebilir gelecek sağlamalıyız. Unutmayalım ki aldığımız kararlar geleceğimizi şekillendirecektir” sözlerini kullandı.
Etkinliğe UNEP İcra Yöneticisi Inger Andersen ve BM Habitat İcra Yöneticisi Anaclaudia Rossbach da görüntü mesajla katıldı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Sıfır Atık Vakfı Lideri Samed Ağırbaş ve Malcolm X’in kızı İlyasa Şahbaz’ın da iştirak ettiği aktifliğe moda bölümünden öncü isimler de konuk oldu.
Panel düzenlendi
BM Genel Konsey Salonu’ndaki hitapların akabinde UNEP New York Yöneticisi Jamil Ahmad’ın moderatörlüğünde “Yenilikçi eser dizaynını teşvik eden ve tüketicilere ilham veren elverişli ortamın oluşturulması” bahisli panel düzenlendi. Panele Algramo firmasının kurucusu, CEO’su ve BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu Lider Yardımcısı Jose Manuel Moller, BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu üyelerinden CityNet Asia Pacific Genel Sekreteri Vijay Jagannathan, EauGlobe kurucusu ve eski Fas Çevre Bakanı Hakima El Haite ile Uluslararası Katı Atık Birliği (ISWA) Lideri Carlos Silva Filho katıldı. Panelde çeşitli ülkelerin New York’ta mukim BM daimi temsilcileri de konuşma yaptı. – NEW YORK
