Her yıl 12-18 Mayıs tarihleri ortasından kutlanan ‘Sosyal Güvenlik Haftası’ tüm ülkede olduğu üzere Van’da da kutlandı.
Sosyal Güvenlik Haftası nedeniyle bir açıklamada bulunan Van Toplumsal Güvenlik Vilayet Müdürü Abidin Göksoy, bu yılki sloganlarının; ‘Kayıtlı Çalış, İnançlı Kanun’ olduğunu belirtti. Açıklamasında çalışma hayatının, birbirini tamamlayan ögeler üzerine inşa edilmiş bir yapı olduğunu tabir eden Göksoy, “Bu ögelerden birinin eksikliği, sistemin bütününü olumsuz etkileyebilir. Bireyler ekseriyetle eğitimlerini tamamladıktan sonra iş hayatına atılırlar ve bu süreci sürdürülebilir kılmak için efor gösterirler. Çalışmak sadece geçim kaynağı sağlamak için değil; insan olmanın, üretmenin ve topluma yararlı olmanın bir gereğidir. Tıpkı vakitte çalışmak, geleceği inşa etmektir. Sağlıklı ve gücü yerindeyken çalışan bireyler, aksiliklerle daha kolay başa çıkabilirler. Çalışma hayatında bireyin çalışamamasına neden olabilecek birçok risk bulunmaktadır. Bu risklerin gerçekleşmesi durumunda gelir kaybını önlemek ismine toplumsal güvenlik sistemi devreye girer. Toplumsal güvenlik; bireyleri hayatları boyunca karşılaşabilecekleri mesleksel, fizyolojik ve sosyoekonomik risklere karşı müdafaayı amaçlayan siyaset ve sistemler bütünüdür. Devlet tarafından yönetilen bu sistem; vatandaşlara sıhhat hizmeti sunmak, minimum gelir seviyesini sağlamak ve yaşlılık, hastalık, malullük, işsizlik, iş kazası üzere nedenlerle çalışamadıkları periyotlarda onları koruyarak bu risklerin doğurduğu ziyanları telafi etmeyi hedefler” dedi.
Türkiye’de gelişmiş bir toplumsal güvenlik sisteminin bulunduğuna dikkat çeken Göksoy, “Bu sistemden faydalanmanın temel koşulu, kayıtlı çalışmaktır. Toplumsal güvenliğin bu kadar kıymetli olmasına karşın, kimi vatandaşlarımızın hala toplumsal teminatı bulunmamaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden biri de kayıt dışı istihdamdır. Kayıt dışı istihdam, çalıştığı halde hizmetlerinin yahut prime temel çıkarlarının Toplumsal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi yahut eksik bildirilmesi durumudur. Bu durum hem çalışan hem patron hem de devlet açısından önemli aksiliklere yol açmaktadır. Sigortasız çalışan bireyler; iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık üzere sigorta kapsamındaki yardımlardan yararlanamaz; yaşlılık, malullük aylığı, iş göremezlik ödeneği, işsizlik maaşı, kıdem ve ihbar tazminatı üzere birçok yasal haktan yoksun kalırlar. Birebir vakitte, bu bireylerin aileleri de vefat aylığı yahut iş göremezlik geliri üzere haklardan yararlanamaz ve mağdur olurlar. Patronlar açısından da kayıt dışı istihdam; haksız rekabete neden olur, ekonomik nizamı bozar ve yapılan kontrollerde kayıt dışı istihdam tespit edilirse, patronlar önemli para cezaları ve öteki hukuksal yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Devlet açısından bakıldığında ise kıymetli ölçüde prim ve vergi kaybı yaşanmakta, çalışan-emekli istikrarı bozulmakta, toplumsal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği tehlikeye girmekte ve gelir dağılımında adaletsizlik meydana gelmektedir” sözlerini kullandı.
Kayıt dışı istihdamın Türkiye’de kıymetli bir sorun olduğunu vurgulayan Göksoy, “Bugüne kadar birçok teknikle bu sorunun önüne geçilmeye çalışılmış ve bu eforlar sonucunda kayıt dışı istihdam oranlarında önemli azalmalar sağlanmıştır. Sosyal Güvenlik Kurumu olarak kayıt dışı istihdamla çaba gayesiyle; hizmet kalitesinin artırılması, kurumlar ortası data paylaşımına dayalı çapraz kontroller, kontrol sisteminin aktifliğinin artırılması, teşvik uygulamalarıyla patron üzerindeki mali yükün azaltılması, bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri üzere birçok strateji geliştirilmektedir. Bu kapsamda; kurum süreçlerinin birden fazla elektronik ortama aktarılmış, süreç süreçleri kısaltılmış ve kırtasiyecilik azaltılmıştır. Kurumlar ortası data paylaşımı stratejisi ile bankalar ve kamu kurumları vatandaşlara ilişkin mesleksel bilgileri toplayarak periyodik olarak Kurumumuza iletmektedir. Bu bilgiler vilayet müdürlüklerimizde kurulan “Kayıt Dışı İstihdamla Çaba (KADİM) Servisleri” tarafından titizlikle tahlil edilmekte, bu sayede rastgele bir kontrole gerek kalmadan sigortasız çalışanlar çarçabuk tespit edilebilmektedir” diye konuştu.
Denetim öncesinde patronlara gönderilen bilgilendirme yazıları ile hak ve yükümlülüklerin hatırlatılmasının rehberlik anlayışını güçlendirdiğini belirten Göksoy, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Diğer kamu kurumlarının kontrol elemanları da kendi kontrolleri sırasında sigortalılık denetimi yapmakta, sigortasız çalışanları Toplumsal Güvenlik Kurumuna bildirme zaruriliği taşımaktadır. Bu uygulama sayesinde kontrol ağı genişletilmiştir. Patronların primlerin sistemli ödemesini teşvik etmek ve mali yüklerini azaltmak emeliyle uygulanan teşvik düzenlemeleri, daha fazla kişinin sigortalı çalışmasına katkı sağlamakta ve bilhassa dezavantajlı bölümlere istihdam imkanı sunmaktadır. Kurumumuz tarafından yapılan kontrollerin yanı sıra en çok değer verilen bahislerden biri de bilgilendirme ve rehberlik faaliyetleridir. Bu kapsamda; toplumun tüm kısımlarına yönelik seminerler, afiş ve broşür dağıtımları, reklam sinemaları üzere etkinlikler nizamlı olarak gerçekleştirilmektedir. Ayrıyeten, ulusal ve memleketler arası kaynaklarla finanse edilen projelerle kayıtlı çalışmanın özendirilmesi hedeflenmektedir. Kayıt dışı istihdam, ülke olarak hepimizin sıkıntısıdır ve toplumsal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini tehlikeye atmakta, gelecek jenerasyonların teminatını riske sokmaktadır. Kayıtlı çalışan sayısının artması; toplumsal güvenliğin güçlenmesini, bireylerin geleceğe inançla bakabilmesini sağlayacaktır.” – VAN
