Türkiye, İspanya ile Orta ve Doğu Avrupa’da güç, ulaştırma ve dijitalleşme alanlarındaki altyapı eksikliklerinin giderilmesi amacıyla Baltık, Adriyatik ve Karadeniz ülkelerinin başlattığı “Üç Deniz Girişimi”nin stratejik ortağı oldu.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Varşova’daki Kraliyet Şatosu’nda devlet ve hükümet liderlerinin katıldığı Üç Deniz Teşebbüsü’nün 10. Doruğu’nun ana genel oturumunda Türkiye’yi temsil etti.
Burada yaptığı konuşmaya mesken sahibi ülke Polonya’ya misafirperverliğinden ötürü şükranlarını sunarak başlayan Uraloğlu, Üç Deniz Teşebbüsü’nün, Doğu ve Orta Avrupa’da kuzey-güney aksında güçlü bir irtibat jenerasyonu kurarak bölgesel kalkınmayı değerli ölçüde artıracağını söyledi.
Uraloğlu, Türkiye’nin kelam konusu teşebbüsü en başından beri yakından takip ettiğini belirterek, “Üç Deniz Teşebbüsü, 10 yıl içinde argümanlı bir fikirden bölgesel kalkınma ve Avrupa bütünleşmesi açısından dönüştürücü bir güç haline gelmiştir. Viya Karpatya ve Rail Reil Baltika üzere projeler, bu ortak vizyonun somut yansımalarıdır.” dedi.
Bakan Uraloğlu, Türkiye’nin Üç Deniz Teşebbüsü’ne yönelik stratejik paydaşlık müracaatının ulaşım, güç ve dijital altyapılar alanında bağlantısallığı artırmaya yönelik, ülkelerin ortak paydasına dayanan ileri bir görüş üzerine inşa edildiğini lisana getirdi.
Uraloğlu, Türkiye’nin, Avrupa, Asya, Afrika ve Orta Doğu’nun kesişim noktasında yer alan coğrafyasıyla tarih boyunca irtibat, ticaret ve güç açısından kıymetli bir merkez olduğunu belirterek şöyle devam etti:
“Dünyanın giderek daha fazla bölgesel iştiraklere yöneldiği bu periyotta Türkiye’nin jeostratejik pozisyonu, iştiraklere her zamankinden daha fazla kıymet katan bir düzeye erişmiştir. Orta Koridor ve Kalkınma Yolu projeleri ile Türkiye, Avrupa’nın global pazarlara erişimini genişletmeye hazırdır. Orta Koridor, Güney Kafkasya, Hazar Denizi ve Orta Asya üzerinden Asya ile Avrupa ortasında inançlı, verimli ve jeopolitik açıdan istikrarlı bir alternatif sunmaktadır. Kalkınma Yolu projesi ise Basra Körfezi’nden Irak ve Türkiye üzeri Avrupa’ya uzanan bir kuzey-güney sınırı oluşturmayı hedeflemektedir. Hasebiyle, üzerinden Hazar Denizi temaslı ulaştırma koridoru geçen ve Basra Körfezi ile koridor ilişkisi projesi yürüten Türkiye’nin stratejik iştiraki, Basra ve Hazar erişiminde Üç Deniz Teşebbüsü’ne sunacağı bütüncül koridor idaresi ile teşebbüsü 5 deniz stratejik paydaşlığı düzeyine taşımaktadır.”
Asya ve Avrupa kıtaları 5 kara yolu geçişiyle Türk Boğazları üzerinden bağlandı
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, Türkiye’nin Üç Deniz Teşebbüsü’ne stratejik paydaşlık perspektifinin sırf coğrafik pozisyonuna değil, tıpkı vakitte altyapı kapasitesine de dayandığını söyledi.
Uraloğlu, Asya ve Avrupa kıtasının biri Avrasya Tüneli ile boğazın altından ve 3’ü köprü ile boğazın üstünden olmak üzere İstanbul Boğazı’nda 4, dünyanın en büyük açıklığına sahip 1915 Çanakkale Köprüsü de dahil edilirse 5 kara yolu geçişiyle Türk Boğazları üzerinden bağlandığını tabir etti.
Demir yolu ulaşımında ise İstanbul Boğazı’nın altından Marmaray geçişiyle kesintisiz raylı sistem nakliyeciliği yapıldığına işaret eden Uraloğlu, şöyle konuştu:
“Ancak ileriye yönelik amaçlarımız için bunu da kâfi görmüyoruz. Kara yolu nakliyatı için İstanbul Boğazı üzerinden 3. köprüyü tasarlarken bugünleri düşünerek orta kısmında demir yolu geçişi planladık. Kara yolu nakliyatı için halihazırda kullanılmakta olan ve dünyanın en geniş köprüsü olan bu köprünün çift sınır demir yolu ile de hizmet vermesi için yaklaşık 5 milyar dolar yatırım hazırlığındayız.
Tabii ki bu altyapıları inşa etmek yetmiyor, düzgün bir hudut işbirliği de yapmamız gerekiyor. Bu bahiste komşumuz Bulgaristan’a teşekkür etmek istiyorum, âlâ bir işbirliğimiz mevcut. Bulgaristan ile son olarak yeni bir demir yolu hudut geçişi açmak için mutabakat zaptı imzaladık. Bu yeni geçişle ilerleyen yıllarda demir yolu hudut geçişinde kapasite meselesinin önüne geçmeyi hedefliyoruz.
Dünya standartlarındaki altyapımız ve genişleyen yüksek süratli tren ve otoyol ağımızla, kıtaların kesişim noktasında bir lojistik gücüz. Projelerimiz sayısız mükafata layık görülmektedir. Son olarak, geçen hafta OECD bünyesinde başlatılan Mavi Nokta Ağı teşebbüsünde sertifika almaya hak kazanan birinci proje biraz evvel bahsettiğim Avrasya Tüneli olmuştur.”
Bakan Uraloğlu, ayrıyeten Türkiye’nin büyük havaalanları ve otoyol projeleri üzere mega projelerle hayata geçirilen kamu-özel dal işbirliği konusundaki engin deneyimiyle Üç Deniz Teşebbüsü Yatırım Fonu’nun dönüştürücü projeler gerçekleştirme kapasitesini artırmaya katkı sunmaya hazır olduğunu lisana getirdi.
Türkiye’nin akıllı ulaşım, yeşil lojistik ve dijital altyapıya yönelik ulusal stratejilerinin, Avrupa’nın sürdürülebilirlik amaçlarıyla uyumlu olduğuna işaret eden Uraloğlu, “Üç Deniz Teşebbüsü’nün yeşil ve dijital gayelerine de değerli katkılar sağlayacaktır.” dedi.
Uraloğlu, güç güvenliğinin Orta ve Doğu Avrupa için ön planda olduğuna dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Türkiye, değişen güç dinamiklerine muvaffakiyetle ahenk sağlamıştır. Kendi güç güvenliğini temin etmenin yanı sıra başta komşularımız ve ortaklarımız olmak üzere Avrupa’nın güç arz güvenliğinin korunmasında da faal rol oynamaktadır. Güçlü altyapımız ve pak güç potansiyelimizle, bölgemizin güç güvenliğine katkı sunmaya devam edeceğiz.
Türkiye, Üç Deniz Teşebbüsü ülkeleriyle birlikte bağlantısallığı artırılmış daha müreffeh bir bölge inşa etmeye hazırdır. Stratejik paydaşlık müracaatımızın kabulü için tüm üye ülkelere ülkem ismine teşekkürlerimizi iletmek isterim. Stratejik iştirak münasebetine sahip olduğumuz konut sahibi Polonya’ya da dayanaklarından ötürü ayrıyeten teşekkür ederim.”
Öte yandan, Bakan Uraloğlu, zirveye katılan öbür ülkelerin hükümet yetkilileriyle görüş alışverişinde bulundu.
Üç Deniz Girişimi
Üç Deniz Teşebbüsü’ne Karadağ ve Arnavutluk resmi durumda ortak üye olarak katılırken, Türkiye’nin yanı sıra İspanya teşebbüse stratejik ortak oldu.
Güç, ulaştırma ve telekomünikasyon bölümlerindeki altyapıyı birbirine bağlamayı hedefleyen teşebbüs, kuzey-güney eksenindeki ülkeleri entegre etmek amacıyla Avrupa Birliği (AB) takviyesiyle 2015’te Polonya ve Hırvatistan’ın öncülüğünde başlatıldı.
Girişim, Orta ve Doğu Avrupa’da güç, ulaştırma ve dijitalleşme alanlarındaki altyapı eksikliklerinin giderilmesini hedefliyor.
Girişimin öncelikli projeler listesinde 143 proje yer alıyor. Üç Deniz Teşebbüsü, başlangıçta Avusturya, Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya olmak üzere 12 AB üye ülkesini bir ortaya getirmişti.
Söz konusu işbirliğinin Üç Deniz Teşebbüsü olarak isimlendirilmesinde, 12 ülkenin coğrafik bakımdan Baltık, Adriyatik ve Karadeniz ortasında konumlanması ve bu 3 deniz üzerinden dünya pazarlarına erişmeyi hedeflemesi belirleyici oldu.
Girişim, 2023’te Yunanistan’ı da kapsayacak formda genişledi.
ABD, Japonya, Avrupa Komitesi ve Almanya da teşebbüsün stratejik ortakları ortasında yer alıyor.
Yaklaşık 550 milyar avroluk altyapı ihtiyacı
Türkiye, Üç Deniz Teşebbüsü’nün kıymetli projelerinden biri olan Via Carpatia’da da yer alıyor. Otoyol, Litvanya’nın Klaipeda Limanı’ndan (Polonya, Slovakya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan’dan sonra) Selanik Limanı’na ve buradan İstanbul’a uzanıyor.
Türkiye’nin kelam konusu teşebbüste daha fazla yer alması, bölge güvenliğine, bilhassa Karadeniz havzasına, savunmasına ve ekonomik canlılığına artı ve somut kıymetler katması bekleniyor.
Öte yandan, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde başta ulaşım olmak üzere altyapı Batı Avrupa ülkelerine kıyasla daha eski ve yetersiz durumda olduğundan 2030’a kadar ulaştırma alanında 290 milyar avro, güçte 88 milyar avro ve telekomünikasyonda 160 milyar avro meblağında altyapı yatırım gereksinimi olduğu kestirim ediliyor.
