Bedenin bir kısmında ya da tamamında hareket kaybıyla kendini gösteren inme (felç), günümüzde kalp hastalıklarından sonra en sık mevt nedeni olarak öne çıkıyor. Uzmanlar, yaşlanan nüfus, ömür müddetinin uzaması ve hareketsiz hayat üslubu nedeniyle inme riskinin her geçen yıl arttığına dikkat çekiyor.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Uzm. Dr. Gülnaz Emin, inmenin dünya genelinde giderek artan bir sıhhat sorunu olduğunu vurguladı. Uzm. Dr. Emin, “İnme, tüm dünyada yüksek görülme sıklığı ve ölümcül tesiri nedeniyle hayatta kalanlarda da kalıcı özürlülüğe yol açan kıymetli bir nörolojik problem” diyerek, beyin damarlarına giden kan akışının apansız kesilmesinin, zihinsel ve fizikî yeti kayıplarına neden olduğunu belirtti.
İnme belirtileri ani başlıyor
İnme belirtilerinin erken fark edilmesinin hayati kıymet taşıdığını belirten Uzm. Dr. Emin, bu belirtilerin çoğunlukla apansız ortaya çıktığını söz etti. Yüz, kol yahut bacakta güçsüzlük, hissizlik ya da hareketsizlik, konuşma bozuklukları, şuur bulanıklığı, hafıza kaybı, yutma zahmeti, istikrar kaybı ve ani başlayan şiddetli baş ağrısı, inmenin öncü sinyalleri ortasında yer alıyor. “Bu çeşit belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden sıhhat kuruluşuna başvurmak, kalıcı hasar ya da vefat riskini azaltmak açısından büyük ehemmiyet taşır” dedi.
Risk faktörleri iki kümede toplanıyor
İnme riskini artıran faktörlerin değiştirilebilen ve değiştirilemeyen olmak üzere iki kümeye ayrıldığını belirten Uzm. Dr. Gyulnaz Emin, yaş, cinsiyet ve genetiğin değiştirilemeyen faktörler ortasında yer aldığını söyledi. İleri yaş, erkek cinsiyet ve ailede inme hikayesi olan bireylerde riskin daha yüksek olduğunu vurguladı.
Değiştirilebilen risk faktörlerinin ise ferdî gayretlerle azaltılabileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Emin, “Yüksek tansiyon, kalp-damar hastalıkları, diyabet, kolesterol yüksekliği, sigara, alkol, obezite, hareketsizlik ve yanlış beslenme inme riskini artırıyor. Bu faktörlerin denetim altına alınması, inme riskinin azaltılmasında çok değerli bir yer tutuyor” diye konuştu.
Beslenme alışkanlıkları inme riskini etkiliyor
Uzm. Dr. Emin, alınabilecek bazı tedbirlerle yalnızca inme değil, kalp ve damar hastalıklarının da önüne geçilebileceğini söyledi. “Risk faktörlerini denetim altına almak, hayat şekli ve beslenme sistemini değiştirmek, tabip tarafından önerilen ilaçların sistemli kullanımı inme riskini azaltmada kıymetli rol oynar” dedi.
Beslenme konusunda bilhassa Akdeniz tipi diyetin kıymetine değinen Uzm. Dr. Gülnaz Emin, tuzun azaltılması ve sodyum alımının kısıtlanmasını önererek, “Meyve, zerzevat, kuruyemiş, tam tahıllar, lifli besinler, zeytinyağı, balık ve kümes hayvanları üzere besinlere tartı verilmelidir. Rafine şeker, işlenmiş ve yüksek sodyum içeren eserler, trans yağlar ve yüksek glisemik indeksli besinlerden kaçınılması gerekir” dedi.
Oturma mühleti arttıkça risk de artıyor
Hareketsiz ömür stili ve uzayan oturma mühletinin inme ve kalp-damar hastalıkları riskini artırdığına dikkat çeken Uzm. Dr. Emin, gün içinde kısa vadeli hareketliliğin bile yararlı olduğunu vurguladı. “Ev işi, bahçe işi ya da kısa bir yürüyüş bile riski azaltmaya katkı sağlar. Kılavuzlar haftalık 150 dakika orta yoğunlukta idman öneriyor. En kolayından, günde 20 dakikalık tempolu yürüyüş bile manalı bir fark yaratabilir” diye belirtti.
Egzersiz kapasitesi sonlu olan bireylerde ise mevcut hastalıklara nazaran fizikî olarak faal kalınmasının kıymetine değinen Uzm. Dr. Emin, “Hareket etmek her birey için mümkün olan en güzel güzelleşme stratejisidir” dedi.
Rehabilitasyon süreci bütüncül yaklaşım gerektiriyor
İnme sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecine mümkün olan en erken periyotta başlanması gerektiğini vurgulayan Uzm. Dr. Emin, bu sürecin multidisipliner bir yaklaşım gerektirdiğini belirtti. Son yıllarda yapılan araştırmaların, erişkin beynin yine yapılanma kapasitesine sahip olduğunu ortaya koyduğunu söyleyen Emin, “Nöroplastisite ismi verilen bu durum, beynin hasar sonrası yeni misyonlar üstlenerek işlev kazanabilmesi manasına geliyor” dedi.
Bu süreçte görev-odaklı öğrenme kavramının öne çıktığını belirten Uzm. Dr. Emin, “Sürekli tekrarlar ve ağır eğitimlerle günlük ömür aktiviteleri tekrar öğrenilebilir. Rehabilitasyonda kullanılan robotik yürüme aygıtları, hastaların olağan yürüyüşe yakın hareketlerle çalışmasını sağlar ve güzelleşme sürecini hızlandırır” dedi.
Ruh sıhhati da unutulmamalı
Uzm. Dr. Gülnaz Emin, rehabilitasyon sürecinde en az fizikî gelişim kadar hastanın motivasyonunun da kıymetli olduğuna dikkat çekerek, inme sonrası depresyonun sık görülen lakin birçok vakit göz gerisi edilen bir durum olduğunu söz etti. “Hastanın içe kapanması, çok talepkâr ya da bağımlı hale gelmesi durumunda kesinlikle uygun tıbbi takviye sağlanmalıdır” dedi.
Rehabilitasyon süreci ne vakit sona erer?
İnme sonrası rehabilitasyonun ömür uzunluğu sürebilecek bir süreç olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Gyulnaz Emin, bu sürecin kişinin topluma iştirakini sağlamayı, komplikasyonları ve inmenin tekrarını önlemeyi hedeflediğini vurguladı. “Riskleri belirleyip en aza indirerek daha âlâ bir hayat mümkün” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
